Κίνηση απελπισίας
Η δημοσιοποίηση από το υπουργείο Οικονομικών των ονομάτων ελεύθερων επαγγελματιών, και ειδικότερα ιατρών, που κατηγορούνται ότι φοροδιαφεύγουν ασφαλώς θέτει ζητήματα συνταγματικής τάξεως, όπως σε σχέση με την προστασία των προσωπικών δεδομένων (άρθρο 9Α του Συντάγματος, όπως αναθεωρήθηκε το 2001). Ειδικά μάλιστα αν έχει ασκηθεί και ποινική δίωξη κατά του φορολογούμενου, είναι αμφισβητήσιμο το κατά πόσο η δημοσιοποίηση του ονόματός του συνάδει προς το Σύνταγμα και τις σχετικές διατάξεις του ευρωπαϊκού ενωσιακού δικαίου, αφού οι ποινικές διώξεις (και καταδίκες) χαρακτηρίζονται (άρθρο 1 Ν. 2472/1997) ως «ευαίσθητα δεδομένα», των οποίων απαγορεύεται κατ΄ αρχήν η επεξεργασία. Επιπλέον ανακύπτει θέμα και σε σχέση με το τεκμήριο αθωότητας του κατηγορουμένου (άρθρο 6 παρ. 2 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου). Το τεκμήριο αυτό δεν δεσμεύει μόνο τη δικαστική εξουσία αλλά και κάθε άλλη δημόσια αρχή και, χωρίς να απαγορεύει την ενημέρωση του κοινού για τις υπό διεξαγωγή έρευνες, επιβάλλει να επιδεικνύεται κάθε διακριτικότητα και περίσκεψη κατά την ενημέρωση αυτή (Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, απόφαση της 10.2.1995, υπόθεση Αllenet de Ribemont κατά Γαλλίας). Συνεπώς ανακοινώσεις που εκδίδονται τυχόν από τις δημόσιες αρχές κατά τη διάρκεια της ποινικής προδικασίας οφείλουν να είναι συνοπτικές, διατυπωμένες κατά τρόπο γενικό και αντικειμενικό και να μην προκαταλαμβάνουν ως βέβαιη την ενοχή του κατηγορουμένου (Διοικητικό Εφετείο Πειραιά, απόφαση 1837 του 2002). Κατά συνέπεια η θριαμβευτική ανακοίνωση από το υπουργείο Οικονομικών ονομάτων και ύψους ποσών, ως εάν να επρόκειτο για λάφυρα από μια επιτυχημένη εκστρατεία, δεν φαίνεται να εναρμονίζεται προς τις απαιτήσεις που απορρέουν από το τεκμήριο της αθωότητας.
Από την άλλη πλευρά βέβαια η συνεισφορά των ελλήνων πολιτών στα δημόσια βάρη ανάλογα με τις δυνάμεις τους συνιστά συνταγματική υποχρέωση (άρθρο 4 παρ. 5 του Συντάγματος) και συνεπώς τόσο ο νομοθέτης όσο και η φορολογική διοίκηση μπορούν να επιδιώκουν την υλοποίησή της, λαμβάνοντας τα πρόσφορα προς τούτο μέτρα. Είναι όμως πολύ αμφίβολο κατά πόσο συνιστά πρόσφορο μέτρο η δημοσιοποίηση ονομάτων πολιτών που κατηγορούνται ότι φοροδιαφεύγουν. Και τούτο διότι η ανοχή που επιδεικνύει επί δεκαετίες στην πράξη το κράτος στο φαινόμενο της φοροδιαφυγής έχει οδηγήσει στη γενίκευση του τελευταίου σε τέτοιον βαθμό, ώστε να τείνει να απολεσθεί η κοινωνική συνείδηση περί του αδίκου της πράξης αυτής. Πολύ περισσότερο όταν πρόκειται για εξειδικευμένους επιστήμονες, όπως οι ιατροί, είναι μάλλον απίθανο να επηρεασθεί ο ασθενής στην επιλογή του από το αν ο θεωρούμενος από τον ίδιο ως καταλληλότερος να αντιμετωπίσει το πρόβλημά του ιατρός φοροδιαφεύγει ή όχι. Συνεπώς η προοπτική της δημοσιοποίησης των ονομάτων τους μάλλον δεν πρόκειται να πτοήσει τους επίδοξους φοροφυγάδες ιατρούς.
Γενικότερα η δημοσιοποίηση των ονομάτων των φερομένων ως φοροφυγάδων αποτελεί μάλλον μια κίνηση απελπισίας του υπουργείου Οικονομικών μπροστά στο δημοσιονομικό αδιέξοδο. Το ζητούμενο θα ήταν λειτουργικοί και αδιάφθοροι φοροεισπρακτικοί μηχανισμοί, οι οποίοι να μπορούν να ανιχνεύσουν τη φοροδιαφυγή και να επιβάλουν μέτρα αναγκαστικής είσπραξης των ληξιπρόθεσμων οφειλών. Τέτοιοι μηχανισμοί όμως ούτε υπάρχουν ούτε και είναι εύκολο να οικοδομηθούν κάτω από καθεστώς απαγόρευσης νέων διορισμών και μείωσης των αποδοχών των υπαλλήλων. Το χειρότερο εξάλλου είναι ότι η πολιτική «τάξη», καθώς βαρύνεται η ίδια με σωρεία σκανδάλων και αυτοπροστατεύεται μέσω της βουλευτικής ασυλίας και της μη ευθύνης των υπουργών, στερείται το απαραίτητο ηθικό κύρος για να στηρίξει πολιτικά την επιβολή κυρώσεων τέτοιας βαρύτητας στους φοροφυγάδες, ώστε να μπορεί να γίνει λόγος για αποτελεσματική γενική πρόληψη της φοροδιαφυγής.
Το διεφθαρμένο ελληνικό πολιτικό σύστημα που στηρίζεται παραδοσιακά στις σχέσεις πατρωνίαςπελατείας είναι μακροπρόθεσμα αναγκασμένο, ανεξάρτητα από τα περιστασιακά «πυροτεχνήματα» δημοσιοποίησης ονομάτων ή άλλα παρεμφερή, να ανέχεται τη φοροδιαφυγή και την παραοικονομία προκειμένου να γίνεται ανεκτό και το ίδιο από τους «πελάτες» του (δεν είναι τυχαίο ότι η Ελλάδα παρουσιάζει το μεγαλύτερο ποσοστό παραοικονομίας μεταξύ των κρατών της λεγόμενης «παλιάς Ευρώπης», δηλαδή των 15 κρατών-μελών τής έως το 2004 Ευρωπαϊκής Ενωσης). Μόνη λύση απομένει έτσι η προσφυγή στον υπερδανεισμό, με πιθανή απώτερη συνέπεια τη δημοσιονομική κατάρρευση.
Ο κ. Κώστας Χ. Χρυσόγονος είναι καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=333474&ct=114&dt=23/05/2010
Από την άλλη πλευρά βέβαια η συνεισφορά των ελλήνων πολιτών στα δημόσια βάρη ανάλογα με τις δυνάμεις τους συνιστά συνταγματική υποχρέωση (άρθρο 4 παρ. 5 του Συντάγματος) και συνεπώς τόσο ο νομοθέτης όσο και η φορολογική διοίκηση μπορούν να επιδιώκουν την υλοποίησή της, λαμβάνοντας τα πρόσφορα προς τούτο μέτρα. Είναι όμως πολύ αμφίβολο κατά πόσο συνιστά πρόσφορο μέτρο η δημοσιοποίηση ονομάτων πολιτών που κατηγορούνται ότι φοροδιαφεύγουν. Και τούτο διότι η ανοχή που επιδεικνύει επί δεκαετίες στην πράξη το κράτος στο φαινόμενο της φοροδιαφυγής έχει οδηγήσει στη γενίκευση του τελευταίου σε τέτοιον βαθμό, ώστε να τείνει να απολεσθεί η κοινωνική συνείδηση περί του αδίκου της πράξης αυτής. Πολύ περισσότερο όταν πρόκειται για εξειδικευμένους επιστήμονες, όπως οι ιατροί, είναι μάλλον απίθανο να επηρεασθεί ο ασθενής στην επιλογή του από το αν ο θεωρούμενος από τον ίδιο ως καταλληλότερος να αντιμετωπίσει το πρόβλημά του ιατρός φοροδιαφεύγει ή όχι. Συνεπώς η προοπτική της δημοσιοποίησης των ονομάτων τους μάλλον δεν πρόκειται να πτοήσει τους επίδοξους φοροφυγάδες ιατρούς.
Γενικότερα η δημοσιοποίηση των ονομάτων των φερομένων ως φοροφυγάδων αποτελεί μάλλον μια κίνηση απελπισίας του υπουργείου Οικονομικών μπροστά στο δημοσιονομικό αδιέξοδο. Το ζητούμενο θα ήταν λειτουργικοί και αδιάφθοροι φοροεισπρακτικοί μηχανισμοί, οι οποίοι να μπορούν να ανιχνεύσουν τη φοροδιαφυγή και να επιβάλουν μέτρα αναγκαστικής είσπραξης των ληξιπρόθεσμων οφειλών. Τέτοιοι μηχανισμοί όμως ούτε υπάρχουν ούτε και είναι εύκολο να οικοδομηθούν κάτω από καθεστώς απαγόρευσης νέων διορισμών και μείωσης των αποδοχών των υπαλλήλων. Το χειρότερο εξάλλου είναι ότι η πολιτική «τάξη», καθώς βαρύνεται η ίδια με σωρεία σκανδάλων και αυτοπροστατεύεται μέσω της βουλευτικής ασυλίας και της μη ευθύνης των υπουργών, στερείται το απαραίτητο ηθικό κύρος για να στηρίξει πολιτικά την επιβολή κυρώσεων τέτοιας βαρύτητας στους φοροφυγάδες, ώστε να μπορεί να γίνει λόγος για αποτελεσματική γενική πρόληψη της φοροδιαφυγής.
Το διεφθαρμένο ελληνικό πολιτικό σύστημα που στηρίζεται παραδοσιακά στις σχέσεις πατρωνίαςπελατείας είναι μακροπρόθεσμα αναγκασμένο, ανεξάρτητα από τα περιστασιακά «πυροτεχνήματα» δημοσιοποίησης ονομάτων ή άλλα παρεμφερή, να ανέχεται τη φοροδιαφυγή και την παραοικονομία προκειμένου να γίνεται ανεκτό και το ίδιο από τους «πελάτες» του (δεν είναι τυχαίο ότι η Ελλάδα παρουσιάζει το μεγαλύτερο ποσοστό παραοικονομίας μεταξύ των κρατών της λεγόμενης «παλιάς Ευρώπης», δηλαδή των 15 κρατών-μελών τής έως το 2004 Ευρωπαϊκής Ενωσης). Μόνη λύση απομένει έτσι η προσφυγή στον υπερδανεισμό, με πιθανή απώτερη συνέπεια τη δημοσιονομική κατάρρευση.
Ο κ. Κώστας Χ. Χρυσόγονος είναι καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=333474&ct=114&dt=23/05/2010
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου