Η κοινωνική πολιτική του Ιωάννη Μεταξά
October 28, 2011
Είναι γνωστό τοις πάσι ότι ο εθνικός κυβερνήτης Ιωάννης Μεταξάς
αποτελεί κόκκινο πανί και μόνιμο στόχο της αριστερής προπαγάνδας.
Εν μέσω παραληρήματος,συνήθως,εξαπολύουν διάφορες κατηγορίες εναντίον του.
Από την πιο χοντροκομμένη και φαιδρή που θέλει τον Μεταξά να μην είπε το
ΟΧΙ έως την πιο “σοβαρή” (σοβαροφανή όπως θα δούμε) που παρουσιάζει τον
Μεταξά ως ένα καταπιεστή του λαού.
Με προηγούμενα άρθρα έχουμε ασχοληθεί με την πρώτη και πιο χοντροκομμένη κατηγορία.
Σήμερα θα ασχοληθούμε με την δεύτερη,την σοβαροφανή.
Θα αναφερθούμε στις προσπάθειες του εθνικού κυβερνήτη να οικοδομήσει ένα κοινωνικό κράτος.
Θα αντιγράψουμε χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το βιβλίο του καθηγητή
Ιωάννη Βατικιώτη “Μια πολιτική βιογραφία του Ιωάννη Μεταξά.Φιλολαική
Απολυταρχία στην Ελλάδα,1936-1941″ το οποίο προλογίζει ο γνωστός Θάνος
Βερέμης.
Είναι κατα τη γνώμη μας χαρακτηριστικά τα αποσπάσματα διότι σε αυτά
παρουσιάζονται και κριτικάρονται οι απόψεις του Αγγλου πρεσβευτή στην
Αθήνα τα έτη 36-37 Sydney Waterlow.
Ο Sydney Waterlow ο οποίος ήταν τουλάχιστον προκατειλλημένος εναντίον
του Μεταξά,παρουσιάζει τις κοινωνικές προσπάθειες του ως αλόγιστες
δαπάνες !
Σελίδες 362-364,γράφει ο καθηγητής Βατικιώτης :
“Φαίνεται,λοιπόν, ότι την περίοδο εκείνη ο Μεταξάς ασχολήθηκε
πολύ σοβαρά με την κοινωνική πρόνοια,την οποία θεωρούσε βάση της
πολιτικής του για την εθνική αναγέννηση,χωρίς να υπολογίσουμε ότι,αν
πετύχαινε τους στόχους του,θα παρείχε ακόμη μεγαλύτερη νομιμότητα στην
εξουσία και το καθεστώς του.
Ηταν όμως σαφές ότι το άμεσο πρόβλημα του ήταν οικονομικό,πως δηλαδή θα χρηματοδοτούσε όλα αυτά τα σχέδια.Μπορεί να πίστευε βαθιά ότι η κοινωνική πρόνοια ήταν ιερό καθήκον της κυβέρνησης ,αλλά και ένα εντατικό εξοπλιστικό πρόγραμμα ήταν επίσης εθνική αναγκαιότητα και κρατική προτεραιότητα,που απαιτούσε μάλιστα τεράστιες δαπάνες.
Επιπλέον,ο Μεταξάς είχε ανακοινώσει ένα φιλόδοξο,δεκαετές σχέδιο δημοσίων έργων για την αγροτική ανάπτυξη,την έγγειο βελτίωση και την κατασκευή οδών και σιδηροδρόμων,του οποίου ο προυπολογισμός άγγιζε τα 7,5 δις δραχμές.
Ηταν όμως σαφές ότι το άμεσο πρόβλημα του ήταν οικονομικό,πως δηλαδή θα χρηματοδοτούσε όλα αυτά τα σχέδια.Μπορεί να πίστευε βαθιά ότι η κοινωνική πρόνοια ήταν ιερό καθήκον της κυβέρνησης ,αλλά και ένα εντατικό εξοπλιστικό πρόγραμμα ήταν επίσης εθνική αναγκαιότητα και κρατική προτεραιότητα,που απαιτούσε μάλιστα τεράστιες δαπάνες.
Επιπλέον,ο Μεταξάς είχε ανακοινώσει ένα φιλόδοξο,δεκαετές σχέδιο δημοσίων έργων για την αγροτική ανάπτυξη,την έγγειο βελτίωση και την κατασκευή οδών και σιδηροδρόμων,του οποίου ο προυπολογισμός άγγιζε τα 7,5 δις δραχμές.
Ως αρχηγός του δικού του καθεστώτος,ο Μεταξάς ήθελε με κάθε τρόπο να
αποφύγει τις αποσπασματικές πολιτικές και να προωθήσει ένα καλύτερα
καταρτισμένο εθνικό πρόγραμμα που θα διαπνεόταν από το δικό του φιλόδοξο
πρόγραμμα αναδιοργάνωσης της χώρας με εθνικό προσανατολισμό.
Οπως παρατήρησε όμως ο Waterlow «το ελληνικό μυαλό,ως συνήθως,(είχε) λάβει ελάχιστα υπόψιν τόσο τις τεχνικές δυσκολίες όσο και το αμείλικτο οικονομικό κόστος».
Θεωρούσε ότι όλα αυτά τα σχέδια ήταν «απόλυτα,σχεδόν,εσφαλμένα»,ότι υπερέβαιναν τις δυνατότητες των Ελλήνων και δεν συνιστούσαν ρεαλιστική οικονομική πρόταση.
«Επομένως,το σημερινό καθεστώς»,αποφάνθηκε με σιγουριά ο Waterlow,«είναι σαν να ξεκινά μια φιλόδοξη σταδιοδρομία αλόγιστων,ως επί το πλείστον,δαπανών.Αυτή είναι η αναπόφευκτη συνέπεια της πατριωτικής φιλοδοξίας όταν συνδυάζεται με την υπέρμετρη αυτοπεποίθηση».
Ο Waterlow,όμως,εκφράζοντας απλώς την προκατάληψή του απέναντι στον Μεταξά,αποκάλυπτε εντυπωσιακή έλλειψη διορατικότητας : ήταν αντίθετος στον Μεταξά και το καθεστώς του γιατί πίστευε ότι ήταν φασιστικό και ότι δεν θα αντιστεκόταν στον Αξονα.
Ο Μεταξάς όμως δεν είχε την επιπολαιότητα του μέσου Ελληνα όταν επρόκειτο για τόσο σοβαρές εθνικές προσπάθειες ή επιχειρήσεις.Ηταν εξαιρετικά ορθολογιστής και υπολογιστικός.
Μάλιστα,με την πολιτική του για την εθνική αναγέννηση εισήγαγε τον σχεδιασμό σαν μια νέα αρχή και ίσως μια νέα εμπειρία για τους Ελληνες.Ακόμη και ο Waterlow αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι η πρωτόγνωρη φύση του New Deal του Μεταξά αρκούσε από μόνη της για την προσωρινή επιτυχία του.
Οπως και αν βλέπει κανείς τα πράγματα,η αλήθεια είναι ότι ο Μεταξάς κατάφερε,μέσω του σχεδίου εθνικής αναγέννησης,να μειώσει τις απαιτήσεις εισαγωγής σιτηρών κατά αρκετές χιλιάδες τόνους το χρόνο.
Κατάφερε επίσης να βελτιώσει τις κρατικές υγειονομικές υπηρεσίες και προώθησε την ανάπτυξη της εγχώριας βιομηχανίας,η οποία έφτασε στο επίπεδο να ικανοποιεί τα τρία τέταρτα των αναγκών της χώρας σε βιομηχανικά προιόντα“.
Οπως παρατήρησε όμως ο Waterlow «το ελληνικό μυαλό,ως συνήθως,(είχε) λάβει ελάχιστα υπόψιν τόσο τις τεχνικές δυσκολίες όσο και το αμείλικτο οικονομικό κόστος».
Θεωρούσε ότι όλα αυτά τα σχέδια ήταν «απόλυτα,σχεδόν,εσφαλμένα»,ότι υπερέβαιναν τις δυνατότητες των Ελλήνων και δεν συνιστούσαν ρεαλιστική οικονομική πρόταση.
«Επομένως,το σημερινό καθεστώς»,αποφάνθηκε με σιγουριά ο Waterlow,«είναι σαν να ξεκινά μια φιλόδοξη σταδιοδρομία αλόγιστων,ως επί το πλείστον,δαπανών.Αυτή είναι η αναπόφευκτη συνέπεια της πατριωτικής φιλοδοξίας όταν συνδυάζεται με την υπέρμετρη αυτοπεποίθηση».
Ο Waterlow,όμως,εκφράζοντας απλώς την προκατάληψή του απέναντι στον Μεταξά,αποκάλυπτε εντυπωσιακή έλλειψη διορατικότητας : ήταν αντίθετος στον Μεταξά και το καθεστώς του γιατί πίστευε ότι ήταν φασιστικό και ότι δεν θα αντιστεκόταν στον Αξονα.
Ο Μεταξάς όμως δεν είχε την επιπολαιότητα του μέσου Ελληνα όταν επρόκειτο για τόσο σοβαρές εθνικές προσπάθειες ή επιχειρήσεις.Ηταν εξαιρετικά ορθολογιστής και υπολογιστικός.
Μάλιστα,με την πολιτική του για την εθνική αναγέννηση εισήγαγε τον σχεδιασμό σαν μια νέα αρχή και ίσως μια νέα εμπειρία για τους Ελληνες.Ακόμη και ο Waterlow αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι η πρωτόγνωρη φύση του New Deal του Μεταξά αρκούσε από μόνη της για την προσωρινή επιτυχία του.
Οπως και αν βλέπει κανείς τα πράγματα,η αλήθεια είναι ότι ο Μεταξάς κατάφερε,μέσω του σχεδίου εθνικής αναγέννησης,να μειώσει τις απαιτήσεις εισαγωγής σιτηρών κατά αρκετές χιλιάδες τόνους το χρόνο.
Κατάφερε επίσης να βελτιώσει τις κρατικές υγειονομικές υπηρεσίες και προώθησε την ανάπτυξη της εγχώριας βιομηχανίας,η οποία έφτασε στο επίπεδο να ικανοποιεί τα τρία τέταρτα των αναγκών της χώρας σε βιομηχανικά προιόντα“.
Υπάρχει καλύτερη απάντηση στους λασπολόγους που υποστηρίζουν οτι ο
Μεταξάς ήταν τύρρανος του Ελληνικού λαου από την μαρτυρία του Αγγλου
πρεσβευτή ο οποίος -λόγω προκατάληψης σύμφωνα με τον καθηγητή
Βατικιώτη-θεωρεί ότι η οικοδόμηση του κοινωνικού κράτους της 4ης
Αυγούστου είχε υπερβολικό κόστος ;
Σελίδες 359-361 :
“Συγκεκριμένα,ο Waterlow αναφέρει τη θέσπιση νέων νόμων
την Πρωτοχρονιά (Ιανουάριος 1937),έξι μόλις μήνες μετά την ανάληψη
δικτατορικών εξουσιών από τον Μεταξά,οι οποίοι θα επιβαρύναν τον κρατικό
προυπολογισμό με ετήσιες δαπάνες ύψους 500 εκατομμυρίων δραχμών και
είχαν στόχο την ανακούφιση των φτωχότερων τάξεων,πέρα από τα
κονδύλια που είχε ήδη ανακοινωθεί ότι «διατέθηκαν για κοινωνικές
δαπάνες».Και ότι τα χρήματα θα συγκεντρώνονταν με πρόσθετες επιβαρύνσεις
στις ταχυδρομικές και τηλεγραφικές υπηρεσίες,καθώς και με την επιβολή
φόρου πολυτελείας στον καπνό,στη χαρτοπαιξία και τη λαχειοφόρο αγορά.
Η κυβέρνηση υποστήριζε ότι δεν επρόκειτο να αλλάξει η δομή του φορολογικού συστήματος.
Ο νέος νόμος απλώς ενίσχυε τον προυπολογισμό του υπουργείου Κοινωνικής Προνοίας (στο οποίο υπαγόταν το υφυπουργείο Υγιεινής) με τις εισπράξεις από τις πρόσθετες επιβαρύνσεις,με αποτέλεσμα να φτάσει τα 500 εκατομμύρια δραχμές.
Επομένως,η υπόσχεση που είχε δώσει ο Μεταξάς,καταλήγει ο Waterlow,«οτι θα χρηματοδοτήσει το New Deal του χωρίς την επιβολή νέων φόρων,δεν έχει αθετηθεί».
Κάποιοι υποστηρίζουν οτι οι νέες επιβαρύνσεις ήταν μια μορφή εμμέσου φόρου,αλλά σ αυτούς τους επικριτές ο Μεταξάς απάντησε ότι επρόκειτο για επιβολή φόρου στην ανθρώπινη αδυναμία,δηλαδή στο κάπνισμα και τα τυχερά παιχνίδια,και ανακοίνωσε ότι υπήρξε πλεόνασμα στον προυπολογισμό του οικονομικού έτους 1935-1936 παρόλο που η σοδειά δεν ήταν καλή.
Ο Waterlow δεν παρέλειψε να κάνει λόγο για την έντονη αντίδραση της Τράπεζας της Ελλάδος σε αυτά τα μέτρα,τα «οποία,σε συνάρτηση με το πρόγραμμα εξοπλισμού και τις αναπόφευκτα δυσβάστακτες υποχρεώσεις της χώρας για την εισαγωγή σιτηρών από το εξωτερικό,θα ασκήσουν αμείλικτες πιέσεις στο νόμισμα»,υπονοώντας ότι το New Deal του Μεταξά ήταν ασύμβατο με μια υγιή οικονομία.
Παρατήρησε επίσης ότι αντίθετα με τις συστάσεις της Οικονομικής Επιτροπής της Κοινωνίας των Εθνών,ο Μεταξάς προχωρούσε σε αυξήσεις των κοινωνικών δαπανών αντί να μειώνει τον κρατικό προυπολογισμό,προκαλώντας έτσι ανησυχία στους ξένους πιστωτές και διαφωνίες ανάμεσα στους υπουργούς του ως προς το ποιός ήταν ο καλύτερος τρόπος συγκέντρωσης χρημάτων για το New Deal.
Οσοι θεωρούσαν ότι έπρεπε να αντληθούν από τους πλούσιους,έβαζαν σε κίνδυνο την πολιτική θέση του Μεταξά,τις μακροπρόθεσμες φιλοδοξίες και τους στόχους του.
Στο σημείο αυτό ο Waterlow σημειώνει ότι ο Μεταξάς δεν ενεργούσε «απλώς με δημαγωγικά κίνητρα».
Εχοντας αναπτύξει υπέρμετρη πεποίθηση στις δυνάμεις του ως διαχειριστή,«πίστευε ειλικρινά (μάλλον αδικαιολόγητα κατά τη γνώμη μου),ότι μπορούσε να αναμορφώσει και να εμπνεύσει τις κρατικές υπηρεσίες σε τέτοιο βάθμο,ώστε να έχουν τη δυνατότητα να δαπανούν τεράστια ποσά για τη διαρκή ωφέλεια εκείνων τους οποίους τώρα αποκαλεί,σε συζήτηση μαζί μου,”ο λαός μου”-εννοώντας τους φτωχούς- τους νέους του ψηφοφόρους ;
Και οφείλει να παραδεχτεί κανείς ότι έχουν γίνει πολλά για την ανακούφιση των φτωχότερων τάξεων».”
Ο νέος νόμος απλώς ενίσχυε τον προυπολογισμό του υπουργείου Κοινωνικής Προνοίας (στο οποίο υπαγόταν το υφυπουργείο Υγιεινής) με τις εισπράξεις από τις πρόσθετες επιβαρύνσεις,με αποτέλεσμα να φτάσει τα 500 εκατομμύρια δραχμές.
Επομένως,η υπόσχεση που είχε δώσει ο Μεταξάς,καταλήγει ο Waterlow,«οτι θα χρηματοδοτήσει το New Deal του χωρίς την επιβολή νέων φόρων,δεν έχει αθετηθεί».
Κάποιοι υποστηρίζουν οτι οι νέες επιβαρύνσεις ήταν μια μορφή εμμέσου φόρου,αλλά σ αυτούς τους επικριτές ο Μεταξάς απάντησε ότι επρόκειτο για επιβολή φόρου στην ανθρώπινη αδυναμία,δηλαδή στο κάπνισμα και τα τυχερά παιχνίδια,και ανακοίνωσε ότι υπήρξε πλεόνασμα στον προυπολογισμό του οικονομικού έτους 1935-1936 παρόλο που η σοδειά δεν ήταν καλή.
Ο Waterlow δεν παρέλειψε να κάνει λόγο για την έντονη αντίδραση της Τράπεζας της Ελλάδος σε αυτά τα μέτρα,τα «οποία,σε συνάρτηση με το πρόγραμμα εξοπλισμού και τις αναπόφευκτα δυσβάστακτες υποχρεώσεις της χώρας για την εισαγωγή σιτηρών από το εξωτερικό,θα ασκήσουν αμείλικτες πιέσεις στο νόμισμα»,υπονοώντας ότι το New Deal του Μεταξά ήταν ασύμβατο με μια υγιή οικονομία.
Παρατήρησε επίσης ότι αντίθετα με τις συστάσεις της Οικονομικής Επιτροπής της Κοινωνίας των Εθνών,ο Μεταξάς προχωρούσε σε αυξήσεις των κοινωνικών δαπανών αντί να μειώνει τον κρατικό προυπολογισμό,προκαλώντας έτσι ανησυχία στους ξένους πιστωτές και διαφωνίες ανάμεσα στους υπουργούς του ως προς το ποιός ήταν ο καλύτερος τρόπος συγκέντρωσης χρημάτων για το New Deal.
Οσοι θεωρούσαν ότι έπρεπε να αντληθούν από τους πλούσιους,έβαζαν σε κίνδυνο την πολιτική θέση του Μεταξά,τις μακροπρόθεσμες φιλοδοξίες και τους στόχους του.
Στο σημείο αυτό ο Waterlow σημειώνει ότι ο Μεταξάς δεν ενεργούσε «απλώς με δημαγωγικά κίνητρα».
Εχοντας αναπτύξει υπέρμετρη πεποίθηση στις δυνάμεις του ως διαχειριστή,«πίστευε ειλικρινά (μάλλον αδικαιολόγητα κατά τη γνώμη μου),ότι μπορούσε να αναμορφώσει και να εμπνεύσει τις κρατικές υπηρεσίες σε τέτοιο βάθμο,ώστε να έχουν τη δυνατότητα να δαπανούν τεράστια ποσά για τη διαρκή ωφέλεια εκείνων τους οποίους τώρα αποκαλεί,σε συζήτηση μαζί μου,”ο λαός μου”-εννοώντας τους φτωχούς- τους νέους του ψηφοφόρους ;
Και οφείλει να παραδεχτεί κανείς ότι έχουν γίνει πολλά για την ανακούφιση των φτωχότερων τάξεων».”
Μέσα λοιπόν από τις σκέψεις του προκατειλλημένου εναντίον του Μεταξά
Waterlow μαθαίνουμε ότι ο “τύρρανος” Μεταξάς είχε ήδη κάνει πολλά για
την ανακούφιση των πιο αδύναμων οικονομικά στρωμάτων του λαού ερχόμενος
σε αντίθεση μάλιστα ακόμα και με την Τράπεζα της Ελλάδος.
Ενας Εθνικιστής,πατέρας της Νίκης και εκφραστής μιας πολιτικής που
ανακουφίζει το λαό χωρίς μάλιστα να διστάζει μπροστά στις αντιρρήσεις
του τραπεζικού κατεστημένου,δικαιολογημένα κατά τη γνώμη μας,δεν είναι
ένα αγαπητό πρόσωπο για τους μπολσεβίκους.
Το γιατί είναι προφανές.
* O Ιωάννης Γ. Βατικιώτης υπήρξε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του
Λονδίνου όπου και ίδρυσε το πρόγραμμα των Πολιτικών Σπουδών.Διετέλεσε
επίσης διακεκριμένος επισκέπτης καθηγητής σε διάφορα αμερικάνικα
πανεπιστήμια (Πρίνστον,Ιντιάνα,Λος Αντζελες,αμερικάνικο πανεπιστήμιο
Καίρου).
«Τρέμω
στην ιδέα την επομένη των εκλογών στη Βουλή να έχουμε μια πανσπερμία
κομμάτων. Η Βουλή να είναι ένα Jurassic park, από μικρά κόμματα τα οποία
απλά θα εκφράζουν ένα καταγγελτικό λόγο, έναν αντιευρωπαϊκό λόγο και
δεν θα πιστεύουν στην παραμονή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση», δήλωσε ο
γραμματέας πολιτικού σχεδιασμού της Νέας Δημοκρατίας, Μάξιμος
Χαρακόπουλος, στον ραδιοφωνικό σταθμό «ΒΗΜΑ 99,5».
«Το
αποκαλούμενο "κίνημα της πατάτας" αποτελεί ένα κορυφαίο παράδειγμα
αυτοοργάνωσης των παραγωγών, απέναντι στις ασύδοτες πρακτικές των
μεσαζόντων» αναφέρει σε ανακοίνωσή του ο ΣΥΡΙΖΑ.
Αναρτήσεις
