Β. Βιλιάρδος-ΟΙ ΤΟΚΟΓΛΥΦΟΙ

ΟΙ ΤΟΚΟΓΛΥΦΟΙ: Δεν υπάρχει πιο κερδοφόρα δουλειά στον πλανήτη από τις τράπεζες – ευρύτερα, από το χρηματοπιστωτικό τομέα, από τους επίσημους τοκογλύφους λοιπόν, μπροστά τους οποίους οι ποινικά διωκόμενοι παράνομοι της καθημερινότητας, είναι αγγελούδια

“Άφησε με ελεύθερο να εκδίδω και να ελέγχω τα χρήματα ενός έθνους και δεν με ενδιαφέρει ποιος ψηφίζει τους νόμους του” (M.A. Rothschild).

“Υπάρχει μία σκοτεινή δύναμη τόσο οργανωμένη, τόσο λεπτή, τόσο προσεκτική, τόσο διασφαλισμένη, τόσο πλήρης και τόσο κυρίαρχη, που καλά θα κάνουν να προσέχουν όσοι και όταν μιλούν εναντίον της” (W.Wilson πρόεδρος ΗΠΑ).

Άρθρο

Αρκετοί διαμαρτύρονται κατά καιρούς ή μας κατακρίνουν, όταν αποκαλούμε τους δανειστές μας τοκογλύφους – θεωρώντας προφανώς ότι, το να κερδίζει κάποιος 4-5% ετήσιο τόκο από τα δάνεια που παρέχει, αγοράζοντας ομόλογα του δημοσίου, δεν αποτελεί έγκλημα, ενώ θα έπρεπε ίσως να τον ευγνωμονούμε.

Εν τούτοις, είναι μάλλον προσβλητικό για εκείνους τους τοκογλύφους, οι οποίοι κερδίζουν 20-30% ετήσιο τόκο στα δικά τους χρήματα, τα οποία θέτουν σε κίνδυνο δανείζοντας τα, το να συγκρίνονται με τις τράπεζες ή με τις διεθνείς επενδυτικές εταιρείες.

Με «οργανισμούς» δηλαδή οι οποίοι, αφενός μεν δανείζουν ξένα χρήματα, αφετέρου κερδίζουν επιτόκια που φτάνουν ακόμη και το 500% - ειδικά όσον αφορά τις μεγάλες τράπεζες χωρίς ρίσκο, αφού μεταφέρουν τυχόν ζημίες στους φορολογουμένους πολίτες, στους οποίους δεν επιτρέπουν αντίστοιχα τη συμμετοχή τα κέρδη.   

Αναλυτικότερα, οι εμπορικές τράπεζες δανείζουν στους καταναλωτές (επιχειρήσεις και ιδιώτες), ένα συγκεκριμένο πολλαπλάσιο ποσόν των εγγυητικών αποθεμάτων τους (καταθέσεων), στην εκάστοτε κεντρική τράπεζα. Στην Ευρώπη (ΕΚΤ), είναι υποχρεωμένες να διαθέτουν ένα ελάχιστο «εγγυητικό απόθεμα», ύψους 2% - γεγονός που σημαίνει ότι, μπορούν να δανείζουν το 50πλάσιο των καταθέσεων που διατηρούν στην κεντρική τράπεζα, με τη μορφή λογιστικών χρημάτων.

Απλούστερα, όταν μία τράπεζα μας εγκρίνει 100 € δάνειο, μας δίνει από το ταμείο της μόλις 2 € - όλα τα υπόλοιπα, τα 98 € λοιπόν, είναι «αέρας». Η τράπεζα όμως δεν εισπράττει τόκο μόνο για τα δικά της χρήματα, με τα οποία μας δανείζει, για τα 2 € δηλαδή, όπως ο απλός τοκογλύφος, αλλά για τα 100 € - υπολογίζοντας το ποσοστό του επιτοκίου στα 100 €, ενώ ο τοκογλύφος το υπολογίζει στα 2 €.    

Από τα παραπάνω θεωρούμε ότι, τεκμηριώνεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο η «τοκογλυφική» λειτουργία των τραπεζών - η οποία δεν είναι «σχήμα λόγου», αλλά απτή πραγματικότητα. Οι τράπεζες βέβαια δεν έχουν την ίδια άποψη – «αμυνόμενες» με το ότι, το ρίσκο που αναλαμβάνουν απαιτώντας τόκους είναι 100 € και όχι 2 €.

Με ένα δεύτερο παράδειγμα, όταν μία εμπορική τράπεζα διαθέτει καταθέσεις ενός εκατομμυρίου στην κεντρική μπορεί, σύμφωνα με όσα έχουμε αναφέρει, να δανείζει 50 εκατομμύρια – δηλαδή, 49.000.000 περισσότερα από αυτά που έχει. Εάν χρεώνει λοιπόν επιτόκιο 5%, «δανείζοντας» 50.000.000 € κερδίζει ετήσια 2.500.000 (50.000.000 Χ 5%) -  διαθέτοντας καταθέσεις ύψους μόνο 1.000.000 €.

Επομένως, κερδίζει 250% ετησίως (στο 1.000.000 δικά της χρήματα κερδίζει 2.500.000 τόκους), στο ποσόν που πραγματικά «επενδύει» - ένα εξόφθαλμα τοκογλυφικό επιτόκιο, άνω του 20% μηνιαία (όπως αναφέραμε, οι τοκογλύφοι κερδίζουν πολύ λιγότερα).

Ποιος κατανοεί όμως, για παράδειγμα, ότι, το επιτόκιο 5% που πληρώνει ένα κράτος για τα ομόλογα που εκδίδει, είναι 250% για τους τοκογλύφους, στα χρήματα που πραγματικά διαθέτουν; Εάν δεν είναι αυτό «ηχηρή» τοκογλυφία, όπως υποστηρίζεται από πολλούς, τότε τι είναι;       

Συμπληρώνοντας δε ότι οι τράπεζες, με διάφορα τεχνάσματα, πολλαπλασιάζουν ακόμη περισσότερο τον «αέρα» που δανείζουν (για παράδειγμα, όταν ασφαλίζουν τα δάνεια τους, θεωρούνται σαν να μην υπάρχουν – έτσι λειτούργησαν οι τράπεζες με τα γνωστά μας πια CDS, τα Credit Default Swaps), τότε τα επιτόκια που απολαμβάνουν στο αρχικό τους εγγυητικό κεφάλαιο του 1.000.000, ξεπερνούν κατά πολύ το 500% ετησίως.

Αρκετοί βέβαια, βλέποντας από τους Ισολογισμούς των περισσοτέρων τραπεζών ότι, οι καταθέσεις είναι περίπου ίδιες με τις χορηγήσεις, θεωρούν πως δανείζουν μόνο τα χρήματα των καταθετών τους – χωρίς να συνειδητοποιούν ότι, αφενός μεν οι χορηγήσεις δεν έχουν καμία σχέση με τις καταθέσεις, αφετέρου πως    οι τράπεζες επενδύουν σε πολλά άλλα προϊόντα. Για παράδειγμα, σε ομόλογα του δημοσίου, σε ακίνητα, σε μετοχές κοκ.           

ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ LTCM

Όπως εύκολα διαπιστώνεται, δεν υπάρχει πιο κερδοφόρα δουλειά στον πλανήτη από τις τράπεζες – ευρύτερα, από το χρηματοπιστωτικό τομέα, από τους επίσημους τοκογλύφους λοιπόν, μπροστά τους οποίους οι ποινικά διωκόμενοι τοκογλύφοι της καθημερινότητας, είναι πραγματικά αγγελούδια.

Εν τούτοις, με δεδομένο πως τόσο η απληστία, όσο και η ανοησία δεν έχουν όρια, οι κίνδυνοι που αναλαμβάνονται είναι συχνά ανάλογοι της κερδοφορίας – όπως φαίνεται από το παράδειγμα του LTCM (Long Term Capital Management), το οποίο κατέρρευσε το 1998.

Ειδικότερα, οι διαχειριστές του επενδυτικού αυτού κεφαλαίου, διαθέτοντας δικά τους χρήματα ύψους 5 δις $, είχαν δανεισθεί 125 δις $ - δηλαδή, 25 φορές περισσότερα από τα κεφάλαια τους. Τα 125 δις $ τώρα τα «αξιοποίησαν», πραγματοποιώντας κερδοσκοπικές κινήσεις συνολικής αξίας 1,25 τρις $ - 250 φορές λοιπόν υψηλότερες (μόχλευση) από τα δικά τους χρήματα.

Επειδή δε τα ίδια κεφάλαια τους μειώθηκαν κάποια στιγμή στα 2,2 δις $, τον Αύγουστο του 1998 έφτασαν να τα επενδύουν πάνω από 500 φορές. Απλούστερα, έχοντας στο ταμείο τους 1 €, επένδυαν 500 € - 499 € λοιπόν αέρα.

Σε τελική ανάλυση τότε, κυρίως σαν αποτέλεσμα της Ασιατικής κρίσης, η οποία επεκτάθηκε στη Ρωσία, καθώς επίσης στη Λατινική Αμερική και αλλού, το LTCM κινδύνευε να καταρρεύσει άμεσα - παρασέρνοντας μαζί του ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα του πλανήτη.

Για να αποφευχθεί η καταστροφή, «διασώθηκε» από τις τράπεζες, υπό τις οδηγίες της Fed – με ορισμένες από αυτές, οι οποίες το είχαν δανείσει ανόητα, να εγγράφουν τεράστιες ζημίες (Deutsche Bank, Sumitomo, Merrill Lynch, Credit Suisse,Paribas, Chase κλπ.).                                    

ΟΙ ΤΟΚΟΓΛΥΦΟΙ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ

Από τα παραπάνω διαπιστώνεται το τεράστιο πρόβλημα που θα δημιουργούταν στις τράπεζες των χωρών που έχουν δανείσει τη χώρα μας (κάτι ανάλογο συνέβη με την πτώχευση της Lehman Brothers, η οποία δεν διασώθηκε όπως το LTCM), στην περίπτωση μίας ενδεχόμενης χρεοκοπίας της το 2010.

Στον Πίνακα Ι φαίνεται, για παράδειγμα, ότι, οι Γαλλικές τράπεζες, οι οποίες είχαν δανείσει στην Ελλάδα 75 δις $, είχαν καταθέσεις στην ΕΚΤ, για το συγκεκριμένο βέβαια δάνειο, το πολύ 1,5 δις $  - με υποθετικό πολλαπλασιαστή (leverage – ξεπερνάει συχνά το 100πλάσιο) «μόλις» 50πλάσιο:

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Ομόλογα Ελληνικού Δημοσίου σε εκ. δολάρια, καταθέσεις χρημάτων στην εκάστοτε κεντρική τράπεζα, σε εκ. δολάρια  

ΧΩΡΑ	Ομόλογα	Καταθέσεις στις κεντρικές τράπεζες
Γαλλία	75.452	1.509,04
Ελβετία	63.966	1.279,32
Γερμανία	43.236	864,72
Η.Π.Α.	16.411	328,22
Μ. Βρετανία	12.342	246,84
Ολλανδία	11.849	236,98
Πορτογαλία	10.317	206,34
Ιρλανδία	8.506	170,12
Ιαπωνία	8.447	168,94
Ιταλία	8.381	167,62
Υπόλοιπες χώρες	43.693	873,86
Γενικό σύνολο	302.600	6.052

Πηγή: Αναφορά τρίτου τετράμηνου 2009 της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS).     

Πίνακας: Β. Βιλιάρδος

Από τον Πίνακα Ι διαπιστώνεται ότι, υποθέτοντας πως όλες οι ξένες τράπεζες δάνεισαν τη χώρα μας «μόνο» με το 50πλάσιο των καταθέσεων τους στην εκάστοτε κεντρική τους, διέθεσαν μόλις 6,052 δις $ - για συνολικά δάνεια 302,600 δις $.

Εάν όμως η Ελλάδα χρεοκοπούσε, θα ήταν υποχρεωμένες να καταθέσουν τα υπόλοιπα 296,548 δις $ στην κεντρική τράπεζα – ένα πραγματικά τεράστιο ποσόν, το οποίο θα οδηγούσε ίσως κάποιες από αυτές επίσης στη χρεοκοπία (ένα από τα σημαντικότερα «διαπραγματευτικά χαρτιά», το οποίο φαίνεται ότι δεν χρησιμοποίησε η κυβέρνηση μας, για λόγους που μόνο η ίδια γνωρίζει).

Ένα επόμενο συμπέρασμα είναι το ότι, μας δάνεισαν 6,52 δις $ πραγματικά χρήματα, εισπράττοντας «τοκογλυφικούς τόκους» για 302.600 δις $ λογιστικό χρήμα (το ίδιο συμβαίνει προφανώς και με τις Ελληνικές τράπεζες, όσον αφορά τα δάνεια τους στο δημόσιο).

Το τι θα σήμαινε μία ενδεχόμενη χρεοκοπία της Ιρλανδίας, η οποία όφειλε πάνω από 730 δις $ στις τράπεζες (εξ αυτών, τα 508,6 δις $ στις ευρωπαϊκές), είναι τουλάχιστον «ανατριχιαστικό». Πόσα κερδίζουν βέβαια οι νέοι δανειστές μας, από το «πακέτο» στήριξης της οικονομίας μας, με το «ψηφιακό ποσόν» των 240 δις € που μας δανείζουν πλέον ενυπόθηκα, είναι αρκετά εμφανές – γεγονός που σημαίνει ότι, δεν θα έχουν την παραμικρή διάθεση να μας «επιτρέψουν» (επιστρέψουν) τηνΕθνική μας κυριαρχία.        

ΕΥΡΩΠΗ, Η ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΒΟΜΒΑ

Σύμφωνα με την Goldman Sachs (Πίνακας ΙΙ), ακόμη και σήμερα οι εμπορικές τράπεζες δεν έχουν δυστυχώς περιορίσει σημαντικά τη μόχλευση των ιδίων κεφαλαίων τους – παρά τα τεράστια προβλήματα, τα οποία δημιούργησαν την παγκόσμια οικονομία, μετά το 2007.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙ: Μόχλευση ιδίων κεφαλαίων των ευρωπαϊκών τραπεζών (τελευταία στήλη), κατά σειρά επικινδυνότητας 

 

Ο Πίνακας ΙΙ περιγράφει τη σχέση των «καθαρισμένων» περιουσιακών στοιχείων των τραπεζών, με τα ίδια κεφάλαια τους – ενώ ο χαρακτηριστικός τίτλος της μελέτης είναι: «Ο τρόμος όλων των τρόμων».

Σύμφωνα με τον Πίνακα ΙΙ, στην πρώτη πεντάδα των υποψηφίων για διάσωση τραπεζών, προφανώς εκ μέρους των κρατών, άρα των φορολογουμένων πολιτών τους, είναι τρεις γαλλικές (Credit Agricole, Natixis, Societe Generale), μία ελβετική (CreditSuisse) και μία γερμανική (Deutsche Bank) – με την EFG International (γνωστή από τη Eurobank) να ακολουθεί την όγδοη θέση. 

Περαιτέρω, με βάση τους κανόνες της Βασιλείας ΙΙΙ, οι τράπεζες επιτρέπεται εν μέρει να αξιολογούν οι ίδιες την ποιότητα των χαρτοφυλακίων τους, όσον αφορά τους κινδύνους που εμπεριέχουν. Αυτό σημαίνει ότι, η αξιολόγηση δεν είναι τόσο υπεύθυνη, όσο θα έπρεπε – όσον αφορά τουλάχιστον την ύπαρξη αρκετών ιδίων κεφαλαίων, για την κάλυψη τυχόν απωλειών.

Μία τράπεζα άλλωστε, όπως η Credit Agricole στον Πίνακα ΙΙ, της οποίας η σχέση των ιδίων κεφαλαίων με τα περιουσιακά της στοιχεία είναι 46,7 (μόχλευση), δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί υγιής – γεγονός που τεκμηριώνει ξανά την ανάλυση μας, όσον αφορά την τραπεζική βόμβα μεγατόνων στα θεμέλια της Ευρωζώνης.  

Το γεγονός αυτό θα πρέπει να ανησυχεί κυρίως τους μετόχους των τραπεζών, τους πιστωτές αλλά και τους καταθέτες τους – οι οποίοι, με βάση τις τελευταίες αποφάσεις της Ευρωζώνης, θα συμμετέχουν σε τυχόν μελλοντικές διασώσεις τραπεζών, σύμφωνα με το «δεδικασμένο» της δήμευσης καταθέσεων την  Κύπρο. Κατά την άποψη μας δε, τα περί ορίου 100.000 € είναι ανοησίες – αφού οι αντίστοιχοι ευρωπαϊκοί «μηχανισμοί εγγυήσεων» δεν διαθέτουν τόσα χρήματα.

Εκτός αυτού, αν και προβλέπεται από την Κομισιόν ότι, η συμμετοχή των καταθετών θα είναι του ύψους των 8% επί των καταθέσεων τους, θεωρείται απίθανο να φτάσουν, εάν τυχόν υπάρξει ανάγκη διάσωσης – πόσο μάλλον όταν λάβει κανείς υπ’ όψη τις ιδιαιτερότητες, καθώς επίσης τις εξαιρέσεις που φαίνεται πως συμφωνήθηκαν.

Τέλος, η πρόταση νόμου που θα κατατεθεί από την Κομισιόν, όσον αφορά το κεφάλαιο (fund) για την ενδεχόμενη εκκαθάριση τραπεζών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θα αντιμετωπίσει πολλές αντιδράσεις – αφού προβλέπει μεταξύ άλλων ότι, για παράδειγμα, μία τράπεζα με έδρα την Αθήνα, θα συμμετέχει τη διάσωση μίας τράπεζας στη Ρώμη ή στο Βερολίνο.             

Η.Π.Α., Η ΒΟΜΒΑ ΤΩΝ ΟΜΟΛΟΓΩΝ

Επειδή δεν έχουμε σαφή εικόνα, σχετικά με την κατάσταση των αμερικανικών τραπεζών, οι οποίες θεωρητικά είναι εκτεθειμένες σε μικρότερους κινδύνους, λόγω χαμηλότερης μόχλευσης, θα αρκεσθούμε την παράθεση ενός διαγράμματος – σύμφωνα με το οποίο, οι διεθνείς κεντρικές τράπεζες πούλησαν την τελευταία εβδομάδα μεγάλες ποσότητες ομολόγων του δημοσίου των Η.Π.Α.

 

Με βάση το παραπάνω διάγραμμα, πουλήθηκαν ομόλογα συνολικής αξίας 32,4 δις $ - με αποτέλεσμα να μειωθούν τα αμερικανικά ομόλογα που διαθέτουν οι διεθνείς κεντρικές τράπεζες στα 2,93 τρις $ (πηγή: FT). Ήταν η τρίτη συνεχής εβδομάδα πώλησης ομολόγων του δημοσίου των Η.Π.Α. – ενώ ξεπεράσθηκε το προηγούμενο ρεκόρ του Αυγούστου του 2007 (24 δις $). 

Οι ιδιώτες επενδυτές πούλησαν επίσης αμερικανικά ομόλογα, συνολικού ύψους 10,6 δις $ (πηγή: EPFR Global). Αντίθετα, η Fed αγοράζει μαζικά, ενώ το μερίδιο της στο σύνολο των ομολόγων που εκδίδει το αμερικανικό δημόσιο (διάγραμμα), έχει ανέλθει στο 30,86%. Με δεδομένο δε το ότι, την αμέσως προηγούμενη εβδομάδα ήταν στο 30,63%, συμπεραίνεται πως αυξάνεται κατά 0,23% εβδομαδιαία.

Αντίστοιχη με την πώληση ομολόγων ήταν η πτώση των αποδόσεων – η αύξηση του επιτοκίου δανεισμού των Η.Π.Α. δηλαδή, η οποία έφτασε το 2,52% από το 1,62% που ήταν τις αρχές Μαΐου. Πρόκειται προφανώς για ένα επικίνδυνο ποσοστό για μία χώρα, η οποία έχει συνεχώς αυξανόμενα, τεράστια δίδυμα ελλείμματα (έλλειμμα προϋπολογισμού και τρεχουσών συναλλαγών), ευρισκόμενη το έλεος των διεθνών τοκογλύφων.

ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΟΠΛΟ ΤΗ ΔΥΣΗΣ

Η εφεύρεση του λογιστικού χρήματος, καθώς επίσης ο τρόπος, με τον οποίο το διαχειρίζονται οι τράπεζες, τόσο οι κεντρικές, όσο και οι εμπορικές, αποτέλεσε κατά πολλούς το βασικό «όπλο» της Δύσης – αυτό δηλαδή με το οποίο, αφενός μεν αυξήθηκε «δραματικά» το βιοτικό επίπεδο των Πολιτών της, εις βάρος φυσικά του υπολοίπου πλανήτη, αφετέρου επικράτησε παγκοσμίως.

Ειδικότερα, το ότι οι δυτικές επιχειρήσεις ήταν σε θέση να δανείζονται, επενδύοντας με μακροπρόθεσμη προοπτική κερδών, συντέλεσε τα μέγιστα την τεχνολογική και λοιπή πρόοδο της Δύσης– με τη βοήθεια της οποίας κατέκτησε τον πλανήτη.     

Από την άλλη πλευρά, εάν απαγορευθεί στους επίσημους τοκογλύφους (τράπεζες, επενδυτικές εταιρείες κλπ.) να χρεώνουν επιτόκια στον αέρα που δανείζουν, στα 98 € δηλαδή από τα 100 €, με την έννοια να υποχρεωθούν να διαθέτουν 100% κάλυψη των δανείων που προφέρουν, οι δανειζόμενοι μάλλον δεν θα ωφεληθούν καθόλου – αφού θα συνεχίσουν να πληρώνουν τόκο στα 100 € που θα δανείζονται.

Ενδεχομένως δε να επιβαρυνθούν με ακόμη υψηλότερα επιτόκια, αφού τα υφιστάμενα δεν θα αρκούν ίσως για να καλύψουν τα ρίσκα των τραπεζών – ενώ ο δανεισμός θα μειωνόταν σε μεγάλο βαθμό, επειδή οι τράπεζες δεν θα είχαν τα κεφάλαια, τα οποία διαθέτουν σήμερα μέσω της μόχλευσης.

Όπως έχουμε τώρα αναφέρει (ανάλυση μας), ένα νομισματικό σύστημα, όπως το παγκόσμιο σήμερα, το οποίο στηρίζεται σε χάρτινα ή διαδικτυακά χρήματα μη καλυμμένα με χρυσό ή με οτιδήποτε άλλο, είναι εξαιρετικά ασταθές – κάτι που αποδεικνύεται από τα συνεχώς αυξανόμενα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, μετά την έξοδο από τον κανόνα του χρυσού (1971).

Αν και είναι λοιπόν εντελώς άδικο και ανήθικο να εκτρέφει κανείς την τοκογλυφία, πόσο μάλλον να την χρησιμοποιεί με τον τρόπο που περιγράψαμε, οφείλει να είναι εξαιρετικά προσεκτικός με τις κινήσεις ελέγχου της – αφού μπορούν να κάνουν πολύ μεγαλύτερο κακό, προκαλώντας την εκπυρσοκρότηση του κυρίαρχου όπλου της Δύσης προς τα πίσω.   

ΕΠΙΛΟΓΟΣ 

Έχουμε την άποψη πως εάν, ή μάλλον όταν ξεφύγει η Ελλάδα από την ύφεση, κάτι που είναι την κυριολεξία απλούστατο, αφούαρκεί η εξυγίανση του δημοσίου, καθώς επίσης η πάταξη της κομματικής διαφθοράς, η αξία των Ελληνικών τραπεζών θα εκτοξευθεί τα ύψη - μαζί με τα κέρδη τους.

Η υποκειμενική αυτή πρόβλεψη μας στηρίζεται κυρίως στο ότι, ο ιδιωτικός τομέας της χώρας μας ήταν ανέκαθεν υγιής, σε πλήρη αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη - ενώ οι τιμές των ακινήτων δεν πρόκειται να καταρρεύσουν όπως, για παράδειγμα, στην Ισπανία, επειδή δεν κατασκευάσθηκαν τόσο πολλά. 

Εκτός αυτού, η ανάγκη ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών προήλθε από «εξωγενείς» παράγοντες - αφενός μεν από το «κούρεμα» των ομολόγων του δημοσίου, αφετέρου από τη μαζική εκροή καταθέσεων, σαν αποτέλεσμα κυρίως των φόβων εξόδου από τη ζώνη του ευρώ. Πολύ λιγότερο λοιπόν από τα «κόκκινα δάνεια» ή από την έκθεση τους σε τοξικά ομόλογα,όπως συμβαίνει με όλες σχεδόν τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές τράπεζες.

Επομένως, εάν ολοκληρωθεί με επιτυχία η ανακεφαλαιοποίηση, καθώς επίσης εάν παραμείνει η Ελλάδα στην Ευρωζώνη,πιθανολογούμε ότι οι ελληνικές τράπεζες θα ανακάμψουν εντυπωσιακά – ενισχύοντας τότε την πραγματική οικονομία και την ανάπτυξη.                          

Βασίλης Βιλιάρδος  (copyright)

Αθήνα, 01. Ιουλίου 2013

viliardos@kbanalysis.com

Facebook   Twitter   Linked in   

Β. Βιλιάρδος-ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΚΑΤΑΙΓΙΔΑΣ

ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΚΑΤΑΙΓΙΔΑΣ: Η αδυναμία χάραξης εθνικής νομισματικής πολιτικής από τις χώρες της Ευρωζώνης χρησιμοποιήθηκε «εκβιαστικά» από την ΕΚΤ, με στόχο την πληρωμή των χρεών των ελλειμματικών χωρών προς τους διεθνείς κερδοσκόπους

“Σπάνια οι κυβερνώντες ευρίσκονται σε ένα υψηλότερο από το μέσο επίπεδο, τόσο από ηθική, όσο και από διανοητική άποψη – πολύ συχνά δε, είναι κάτω από αυτό. Θεωρώ λοιπόν καθαρή αφροσύνη να βασίζουμε όλες μας τις πολιτικές προσπάθειες επάνω στην αμυδρή ελπίδα ότι, θα πετύχουμε να έχουμε εξαιρετικούς ή, έστω, ικανούς κυβερνήτες” (K.Popper, υπέρ της άμεσης δημοκρατίας).    

Ανάλυση

Στην Ευρωζώνη έχει ξεκινήσει ήδη μία αιματηρή μάχη, με επίκεντρο ξανά την Ελλάδα, όσον αφορά την εκδίωξη του ΔΝΤ - εν μέσω μίας παγκόσμιας οικονομικής καταιγίδας πρωτοφανών διαστάσεων (η πρώτη φορά ήταν το Δεκέμβρη του 2009, γεγονός που είχαμε επισημάνει τότε, με την ανάλυση μας «Στο μάτι του κυκλώνα»).  

Στα πλαίσια αυτά, το ΔΝΤ χρησιμοποιεί την ανάγκη διαγραφής μέρους του δημοσίου χρέους της χώρας μας, ως μοχλό πίεσης της Γερμανίας - η οποία ευρίσκεται πια σε πορεία σύγκρουσης με τις Η.Π.Α., με τον πραγματικό «εντολοδόχο» του ταμείου.

Το ΔΝΤ προσπαθεί, μεταξύ άλλων, να επιβάλλει βίαια στη Γερμανία, κατ' επέκταση, στην Ευρώπη, την τραπεζική ενοποίηση- τη δικτατορία του χρηματοπιστωτικού κτήνους κατά πολλούς, προσωρινή έδρα του οποίου είναι η Wall Street.  

Την ίδια στιγμή, ορισμένοι εμφανίζονται παραδόξως αφενός μεν ως υποστηρικτές του ότι, η Ελλάδα πρέπει να συνταχθεί με το ΔΝΤ, εναντίον της Ευρώπης, αφετέρου σαν «συνήγοροι» της αξιωματικής αντιπολίτευσης - εντός της οποίας, το ρεύμα επιστροφής στο εθνικό νόμισμα γίνεται όλο και πιο ισχυρό.

Η «τάση» της αντιπολίτευσης τώρα για επιστροφή στο εθνικό νόμισμα, το οποίο θα έλυνε ως δια μαγείας τα προβλήματα της οικονομίας μας, συμβαδίζει με την επικρατούσα άποψη της αγγλοσαξονικής ελίτ - με τους αστέρες αμερικανούς οικονομολόγους, με τις εταιρείες αξιολόγησης, με τις μεγάλες επενδυτικές τράπεζες κλπ..

Αρκετοί δε Έλληνες οικονομολόγοι, οι οποίοι διαμένουν είτε στη Μ. Βρετανία, είτε στις Η.Π.Α., «σοσιαλιστικής» κυρίως ιδεολογίας, τοποθετούνται επίσης υπέρ της δραχμής - με διάφορα επιχειρήματα, τα οποία δεν θα ήταν σωστό να καταρρίψει κανείς βιαστικά ή αυθαίρετα.

Πόσο μάλλον όταν αποτελεί αναμφισβήτητο γεγονός το ότι, η αδυναμία χάραξης εθνικής νομισματικής πολιτικής από τις χώρες της Ευρωζώνης χρησιμοποιήθηκε εκβιαστικά από την ΕΚΤ, με στόχο την πληρωμή των χρεών των ελλειμματικών χωρών προς τους κερδοσκόπους - οι οποίοι, με τον εγκληματικό αυτό τρόπο, πληρώθηκαν με την βοήθεια της ΕΚΤ, μη αναλαμβάνοντας τα ρίσκα των ζημιογόνων επενδύσεων τους.

Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην Ιρλανδία, οι δύστυχοι πολίτες της οποίας υποχρεώθηκαν να εξοφλήσουν τα χρέη των τραπεζών τους, ύψους περί τα 70 δις €, προς τους ξένους κερδοσκόπους - επειδή η ΕΚΤ εκβίασε στην κυριολεξία τη χώρα με το ότι, δεν θα στήριζε το τραπεζικό της σύστημα με το ELA (παροχή ρευστότητας), οπότε θα χρεοκοπούσε.

Κάτι ανάλογο συνέβη και στην Κύπρο (άρθρο μας), η οποία συνεχίζει να υποφέρει από τις εκροές καταθέσεων, παρά τους περιορισμούς στην ελεύθερη διακίνηση των κεφαλαίων - με αποτέλεσμα να παρατείνεται ο εκβιασμός της από την ΕΚΤ, η οποία συμπληρώνει ουσιαστικά τη ρευστότητα που αφαιρείται (κυρίως από τους πολύ μεγάλους καταθέτες, οι οποίοι βρίσκουν τρόπους αποφυγής των περιορισμών).

Στην Ελλάδα βέβαια το πρόβλημα ήταν εντελώς διαφορετικό, σε σύγκριση με όλες τις άλλες χώρες της Ευρωζώνης - αφού, σε αντίθεση με αυτές, είναι υπερχρεωμένος ο δημόσιος τομέας της και όχι ο ιδιωτικός. Εν τούτοις, επειδή καθυστέρησαν να ληφθούν οι αναγκαίες αποφάσεις (για παράδειγμα, η στάση πληρωμών πριν από την εισβολή του ΔΝΤ), η Ελλάδα εκβιάσθηκε επίσης από την ΕΚΤ μέσω της (μη) παροχής ρευστότητας - ενώ μεταφέρθηκε έντεχνα το πρόβλημα από το χρηματοπιστωτικό κτήνος, στα κράτη (ανάλυση μας), τα οποία μας δάνεισαν ενυπόθηκα και με αγγλικό δίκαιο.                  

Συνοψίζοντας τα παραπάνω διαπιστώνουμε ότι, τόσο οι οπαδοί του νεοφιλελευθερισμού, όσο και οι «θιασώτες» του κομματικού σοσιαλισμού, καθώς επίσης η σταλινική αριστερά, αλλά και η ακροδεξιά, τάσσονται ομαδικά υπέρ της επιστροφής της Ελλάδας στο εθνικό της νόμισμα - με ελάχιστες διαφοροποιήσεις.

Μοναδική ίσως εξαίρεση αποτελούν αυτοί που επιλέγουν τη φιλελεύθερη δημοκρατία - τη «χρυσή μεσότητα» καλύτερα του Αριστοτέλη (όπου ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας οφείλουν να ισορροπούν μεταξύ τους, χωρίς να υπερισχύει κανένας, έτσι ώστε να μην κινδυνεύει ούτε η δικαιοσύνη, ούτε η δημοκρατία, ούτε η ελευθερία των Πολιτών).      

Οι τελευταίοι αυτοί υποστηρίζουν ότι, το πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι τόσο το ευρώ, όσο η αποβιομηχανοποίηση της - στην οποία βέβαια συνέβαλλε το νόμισμα, αλλά είναι πλέον «τετελεσμένη πράξη», αποτελεί παρελθόν. Φυσικά, το έγκλημα ολοκληρώθηκε από την τεράστια διαφθορά, από την ανεπάρκεια και την ανικανότητα της πολιτικής των τελευταίων δεκαετιών. Τα γεγονότα αυτά δεν θα άλλαζαν προς το καλύτερο, απλά και μόνο με την αντικατάσταση του νομίσματος - πόσο μάλλον σήμερα, εν μέσω παγκόσμιας οικονομικής και γεωπολιτικής καταιγίδας.

Οι ίδιοι θεωρούν ότι, το πρόβλημα  της Ευρώπης δεν είναι το κοινό νόμισμα αλλά, κυρίως, η Γερμανία - η οποία, με την εγωκεντρική «μερκαντιλιστική» πολιτική της των τελευταίων ετών, έχει προκαλέσει μεγάλες ευρωπαϊκές ασυμμετρίες. Πρόβλημα είναι και η ΕΚΤ, στο σημείο που χρησιμοποιείται ως όπλο τόσο από τη Γερμανία (ανάλυση), όσο και από το χρηματοπιστωτικό κτήνος.

Τέλος υποστηρίζουν πως το καταστροφικότερο μειονέκτημα του πλανήτη είναι η ασύμμετρη παγκοσμιοποίηση - η οποία έχει συμβάλλει τα μέγιστα τόσο στην αποβιομηχανοποίηση της Δύσης, όσο και στην αύξηση της ανεργίας, η οποία θα συνεχίσει να επιδεινώνεται.

ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Μέσα σε αυτόν τον καταιγισμό των διαφορετικών απόψεων, κάθε μία από τις οποίες έχει τη λογική της, ενώ είναι δυνατόν να εξυπηρετεί τα ιδιοτελή συμφέροντα αυτών που την εκφράζουν, εκούσια ή ακούσια (δεν μπορεί να αποκλεισθεί η ανοησία, όσο και αν δεν γίνεται παραδεκτή, όπως επίσης η άγνοια, σε σχέση με το τι θα μπορούσε πραγματικά να συμβεί), καλείται κανείς να αποφασίσει - υποθέτοντας ότι θα μπορούσε να εφαρμόσει αυτά που θα επέλεγε.

Η μεγάλη δυσκολία στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι μόνο η συγκεκριμένη απόφαση, αλλά και η στάση αυτών, τους οποίους δεν θα συνέφερε - αφού είναι αδύνατον να ικανοποιεί τους πάντες.   

Για παράδειγμα, εάν η Ελλάδα αποφάσιζε υπέρ της δραχμής και του ΔΝΤ, τότε ποια θα ήταν η συμπεριφορά της Ευρώπηςκαι, κατ' επέκταση, της Γερμανίας απέναντι της; Είναι λογικό να αναμένει την «προστασία» της από τον εντολοδόχο του ΔΝΤ, από τις Η.Π.Α., ή μήπως θα ήταν καλύτερα να είναι πιο προσεκτική; Η έξοδος από το ευρώ δεν θα σήμαινε τη «διαιώνιση» της παραμονής της στα νύχια του ΔΝΤ, αφού διαφορετικά δεν θα ήταν δυνατόν να ανταπεξέλθει με τον εξωτερικό δανεισμό της, ακόμη και αν διαγραφόταν κάποιο μέρος του;  

Από την άλλη πλευρά, εάν επέλεγε την παραμονή της στην Ευρωζώνη με κάθε θυσία, οπότε τη συνέχιση της, καταστροφικής για την οικονομία της, πολιτικής λιτότητας, η οποία της έχει επιβληθεί, παράλληλα με την μετατροπή της σε άβουλο προτεκτοράτο,ποια θα ήταν η συμπεριφορά των Η.Π.Α. απέναντι της; Θα μπορούσε να εμπιστευθεί τη Γερμανία, με την έννοια ότι, δεν θα την οδηγούσε εξευτελισμένη, εξαθλιωμένη και εντελώς λεηλατημένη, στην απόλυτη χρεοκοπία;

Βέβαια, η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε ίσως να διαπραγματευθεί μία «βιώσιμη λύση» τόσο με το ΔΝΤ, όσο και με τη Γερμανία - ενδεχομένως εντός των πλαισίων που έχουμε περιγράψει στο κείμενο μας «Ελλάδα, ενώπιοι ενωπίω». Υπάρχει όμως μία τέτοια κυβέρνηση, η οποία θα ήταν ικανή να το κάνει, πείθοντας παράλληλα τους Πολίτες για την ορθότητα των απόψεων της;   

Συμπερασματικά λοιπόν, δεν είναι τόσο εύκολο το δίλημμα της Ελλάδας, όσο ίσως θα ήθελαν να πιστεύουμε όλοι όσοι επιμένουν στις υποκειμενικές τους απόψεις, Αντίθετα, είναι πολύ πιο δύσκολο, από όσο φανταζόμαστε, έχοντας ακόμη περισσότερες πτυχές, από αυτές που ήδη αναφέραμε. Τι κάνει όμως μία κυβέρνηση, η οποία ευρίσκεται αντιμέτωπη με ένα τόσο δισεπίλυτο πρόβλημα, αδυνατώντας να ζυγίσει σωστά τα υπέρ και τα κατά;   

Δεν κάνει απολύτως τίποτα, χρησιμοποιώντας ίσως το χρόνο της στην προετοιμασία εναλλακτικών σχεδίων Β, Γ κλπ., έτσι ώστε να είναι προετοιμασμένη όταν «αραιώσει η ομίχλη» ή όταν γύρει η ζυγαριά σε μία κατεύθυνση;

Περιμένει υπομονετικά να αποφασίσει τη διαγραφή μέρους του δημοσίου χρέους της χώρας της η Γερμανία, ενδεχομένως μετά τις εκλογές - παρά το ότι έχει διαπιστώσει ότι, οι δύο προηγούμενες διαγραφές αφενός μεν δημιούργησαν πολύ περισσότερα προβλήματα, από όσα έλυσαν, αφετέρου απαίτησαν δυσανάλογα ανταλλάγματα;      

Ή μήπως προσπαθεί να λύσει εκείνα τα  προβλήματα, τα οποία δεν έχουν σχέση με τις διεθνείς συγκυρίες - όπως, για παράδειγμα, ο εξορθολογισμός της λειτουργίας του κράτους, ο περιορισμός του δημοσίου χρέους με ίδια μέσα, η μείωση του ελλείμματος του προϋπολογισμού κλπ.;   

Επειδή, κατά την άποψη μας, η κυβέρνηση οφείλει να ασχοληθεί με το τελευταίο, με την επίλυση των προβλημάτων της χώρας δηλαδή, θα αναφερθούμε στη συνέχεια περιληπτικά σε δύο από αυτά -  υπενθυμίζοντας στους «ιθύνοντες» τα λόγια του Περικλή, σύμφωνα με τα οποία “Αν και μόνο ελάχιστοι μπορούν να δημιουργήσουν πολιτική, είμαστε όλοι ανεξαιρέτως σε θέση να την κρίνουμε”.        

Ο ΜΗΔΕΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ ΜΕ ΙΔΙΑ ΜΕΣΑ

Όπως έχουμε γράψει στο παρελθόν, ο διευθυντής του εναλλακτικού ινστιτούτου οικονομικών ερευνών, με έδρα τη Βασιλεία, επεξεργάζεται ένα σχέδιο, με στόχο την «αποχρέωση» της Γερμανίας. Σκοπός του είναι μία ολοκληρωμένη, «ριζική» πρόταση,σχετικά με το πώς θα μπορούσε η Γερμανία να αποπληρώσει εντελώς το δημόσιο χρέος της, ύψους περί το 1,7 τρις € το 2008, μέσω της «εισφοράς» ιδιωτικών περιουσιακών στοιχείων (Πίνακας Ι).

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Εξέλιξη της ιδιωτικής περιουσίας και των δημοσίων χρεών της Γερμανίας, σε δις €

Έτη / Δείκτες	1995	2008	Αύξηση
Καθαρή χρηματική περιουσία	1.780	3.600	102%
Καθαρή ακίνητη περιουσία	2.850	4.600	61%
Δημόσιο χρέος	998	1.641	64%

Πηγή: Ινστιτούτο οικονομικών ερευνών της Βασιλείας

Πίνακας: Β. Βιλιάρδος

Όπως φαίνεται από τον Πίνακα Ι, η καθαρή «χρηματική» περιουσία των Γερμανών, αυξήθηκε περισσότερο από το δημόσιο χρέος. Με τη συνολική περιουσία λοιπόν στα 8,2 τρις €, η «ριζική» εξόφληση του 1,7 τρις € δημοσίου χρέους, θα μπορούσε να εξασφαλισθεί μέσω της «εισφοράς» ιδιωτικών περιουσιακών στοιχείων, ύψους 20% (στην Ελλάδα θα απαιτούταν μάλλον μικρότερο ποσοστό).    

Η «εισφορά» βέβαια αυτή θα επιμεριζόταν στη διάρκεια αρκετών ετών – ενώ, όσον αφορά τα ακίνητα, τα ποσά θα ήταν δυνατόν να εξασφαλισθούν, από όσους δεν θα τα διέθεταν, με τραπεζικό δανεισμό. Εκτός αυτού, θα έπρεπε να επιβαρύνει τα κάθε είδους περιουσιακά στοιχεία των ιδιωτών – την ακίνητη περιουσία, τις καταθέσεις, καθώς επίσης τα επενδυτικά χαρτοφυλάκια.

Επειδή όμως στο πλουσιότερο 10% των Γερμανών ανήκει το 60% της συνολικής περιουσίας, αυτοί θα επωμίζονταν το μεγαλύτερο βάρος της εξόφλησης του χρέους - γεγονός που το θεωρεί κοινωνικά δίκαιο, γνωρίζοντας παράλληλα ότι, εάν οι Πολίτες «δεν βάλουν το χέρι στην τσέπη τους», τα περί υπερηφάνειας της χώρας τους, περί εθνικής ανεξαρτησίας, περί πατριωτισμού κλπ. είναι ανοησίες, «ευφυολογήματα» και λόγια χωρίς περιεχόμενο.        

Η πρόταση του οικονομολόγου φαίνεται εν πρώτοις ενδιαφέρουσα (αν και με «σφάλμα», αφού θα έπρεπε να εξαιρέσει εκείνα τα περιουσιακά στοιχεία, τα οποία είναι επιβαρυμένα με δάνεια – τουλάχιστον κατά το ύψος των δανείων), επειδή η εξόφληση του χρέους θα ελάφρυνε τον προϋπολογισμό κατά τα 60 δις € των ετησίων τόκων, με αποτέλεσμα να μπορούν να μειωθούν οι φόροι. Βέβαια, θεωρείται μάλλον «σοσιαλιστική» και μη συμβατή με τις καπιταλιστικές αρχές - αφού «επιτίθεται» αναμφίβολα στο καθεστώς της ιδιοκτησίας, στη βασική αρχή δηλαδή της οικονομίας της ελεύθερης αγοράς.

Εν τούτοις, επειδή έχει εφαρμοσθεί στο παρελθόν, από τον τότε καγκελάριο της Γερμανίας K.Adenauer, ο οποίος θεωρούταν «εχθρός» του κομμουνισμού, δεν έχει αντιμετωπισθεί αρνητικά (το γερμανικό δημόσιο τότε διατήρησε την «εισφορά» μέχρι τη δεκαετία του 70, ταυτόχρονα με τη θεσμοθέτηση υψηλών αφορολόγητων ορίων, έτσι ώστε να επιβαρυνθούν αυτοί οι οποίοι, παρά τον πόλεμο, συνέχιζαν να διατηρούν μεγάλες περιουσίες - κυρίως οι ιδιοκτήτες ακινήτων).

Περαιτέρω, ανεξάρτητα από το ότι η «ελβετική» πρόταση δεν φαίνεται ρεαλιστική στη σημερινή εποχή, παρά το υφιστάμενο ιστορικό πρότυπο, η αναζήτηση τρόπων αποφυγής της παγίδας του χρέους, απασχολεί σε μεγάλο βαθμό τη γερμανική κυβέρνηση – ιδίως επειδή το έλλειμμα παραμένει υψηλό, αυξάνοντας το δημόσιο χρέος, ενώ η ετήσια αναχρηματοδότηση του χρέους απαιτεί περίπου 200 δις € (τα οποία αναγκάζεται να δανείζεται κάθε φορά η Γερμανία από τις «αγορές»).

Κατά την άποψη μας, είναι πολύ πιθανόν να «υιοθετηθεί» η πρόταση αυτή από τη Γερμανία, επειδή αφενός μεν θα ενισχύσει τις ηγετικές βλέψεις της στην Ευρώπη, αφετέρου δε θα δημιουργήσει ένα τεράστιο πρόβλημα στις Η.Π.Α. – «εμβολίζοντας» ενδεχομένως την «επέλαση» των Η.Π.Α. στην Ευρωζώνη, μέσω του ΔΝΤ και της Ελληνικής «κερκόπορτας».   

Συνεχίζοντας, οφείλουμε να επισημάνουμε εδώ πως για τους επαγγελματίες απαισιόδοξους, η κατάληξη της υπερχρέωσης της Δύσης φαίνεται προ πολλού δεδομένη. Προβλέπουν λοιπόν, στο απώτερο μέλλον, τη «μεγάλη έκρηξη»: τη νομισματική μεταρρύθμιση δηλαδή στην Ευρώπη.

Σε κάποια στιγμή, σύμφωνα με τους ίδιους, θα επικρατήσει το τρομακτικό αυτό σενάριο, οπότε θα αντικατασταθεί το «EURO» με το «NEURO» – με ένα νέο ευρώ δηλαδή, ενδεχομένως με αξία ανταλλαγής Χ:1, με βάση την οποία (Χ) θα μπορούσε να αποσβεσθεί «τεχνικά» το συντριπτικό μέρος των δημοσίων χρεών. Η διαδικασία αυτή φυσικά, θα στερούσε σημαντικό μέρος της ιδιοκτησίας των Πολιτών, όπως και η προηγούμενη (20% εισφορά επί των περιουσιακών στοιχείων).

Η δεύτερη αυτή «μέθοδος» εξόφλησης των χρεών, η «νομισματική μεταρρύθμιση» δηλαδή, θεωρείται μάλλον εξωπραγματική και μη ρεαλιστική σήμερα στην Ευρώπη - παρά το ότι υπάρχει και εδώ το ιστορικό παράδειγμα της Γερμανίας, τον Ιούνιο του 1948.

Εκείνη την εποχή, το απόγευμα μίας Παρασκευής, ανακοινώθηκε η αντικατάσταση του επίσημου νομίσματος με το ΓΜ(DM), εν πρώτοις σε αναλογία 10:1, ενώ δόθηκαν «προκαταβολικά» (αργότερα ανταλλάχθηκαν υποχρεωτικά με 400 παλιά μάρκα), περίπου 40 ΓΜ σε κάθε άτομο - την Κυριακή, αφού είχε οργανωθεί προηγουμένως, μυστικά φυσικά, το σχέδιο «Birddog» (όπου τα 23.000 χαρτοκιβώτια με τα νέα χαρτονομίσματα, τα οποία είχαν τυπωθεί στις Η.Π.Α. μεταφέρθηκαν με καράβι στη Γερμανία και τοποθετήθηκαν με 8 ειδικούς συρμούς στο υπόγειο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας, από την οποία διαμοιράσθηκαν στις υπόλοιπες).

Τότε βέβαια το δημόσιο χρέος της Γερμανίας ήταν στο 770% του ΑΕΠ της (αν και το μεγαλύτερο μέρος του «αναδιαρθρώθηκε»), ενώ οι συναλλαγές διενεργούνταν κυρίως με τσιγάρα - αφού τα χαρτονομίσματα είχαν χάσει εντελώς την αξία τους.

Ο ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

Εάν μία κυβέρνηση θέλει να μειώσει τα ελλείμματα του προϋπολογισμού, μπορεί είτε να περιορίσει τις δημόσιες δαπάνες, είτε να αυξήσει τους φόρους και τις λοιπές επιβαρύνσεις.

Ο περιορισμός όμως των δημοσίων δαπανών μειώνει συχνά απ’ ευθείας το ΑΕΠ, όπως έχουμε ήδη διαπιστώσει στην Ελλάδα – επειδή τόσο η κατανάλωση, όσο και οι επενδύσεις του κράτους, αποτελούν βασικό συστατικό μέρος του ΑΕΠ. Αντίθετα, οι αυξήσεις των φόρων επηρεάζουν σχετικά έμμεσα το ΑΕΠ - ενώ δεν το μειώνουν, εάν ο περιορισμός των αποταμιεύσεων δεν είναι υψηλότερος (υπό ορισμένες συνθήκες).

Ειδικότερα, οι αυξήσεις των φόρων, καθώς επίσης των λοιπών επιβαρύνσεων, περιορίζουν τα διαθέσιμα εισοδήματα του ιδιωτικού τομέα – ο οποίος τότε έχει την επιλογή είτε να διατηρήσει ως έχουν τα έξοδα του, μειώνοντας τις αποταμιεύσεις του, είτε να τα περιορίσει ανάλογα.

Εάν τώρα η μείωση του ελλείμματος του προϋπολογισμού οφείλει παράλληλα να στηρίξει την ανάπτυξη και την απασχόληση, κάτι που δυστυχώς «αμέλησε» η Ελλάδα, δεν θα πρέπει να μειώνονται οι δημόσιες δαπάνες, αλλά να αυξάνονται οι φόροι – σε ένα ύψος όμως, με το οποίο να εξασφαλίζεται ότι, η κατανάλωση του ιδιωτικού τομέα θα παραμένει σταθερή, ενώ θα μειώνονται μόνο οι αποταμιεύσεις.

Εάν το κράτος υπερβεί το επίπεδο αυτό, όπως αποφάσισε το ΔΝΤ στην Ελλάδα, αυξάνοντας υπερβολικά τους φορολογικούς συντελεστές, τότε τα έξοδα του ιδιωτικού τομέα περιορίζονται απότομα και η κατανάλωση καταρρέει - παρασέρνοντας μαζί της τα έσοδα του δημοσίου και μεγεθύνοντας τα ελλείμματα. Στα πλαίσια αυτά τα εξής:  

(α)  Οι επιχειρήσεις

Ιδιαίτερο πρόβλημα αποτελούν τα πλεονασματικά έσοδα (καθαρά κέρδη) των επιχειρήσεων, κυρίως επειδή οι επιχειρήσεις έχουν το μακροοικονομικό «ρόλο» να δημιουργούν πάγια περιουσιακά στοιχεία, μέσω της λήψης δανείων – να επενδύουν δηλαδή και να μην αποταμιεύουν.

Με στόχο τη μείωση των δημοσίων ελλειμμάτων πρέπει, κυρίως οι επιχειρήσεις, να περιορίζουν τα πλεονάσματα τους – γεγονός όμως που απαιτεί ένα σταθερό οικονομικό περιβάλλον, έτσι ώστε να νοιώθουν ασφαλείς (κάτι που προφανώς εκλείπει σήμερα στην Ελλάδα αποτελώντας, κατά την άποψη μας, απόλυτη προτεραιότητα).

Το κράτος μπορεί φυσικά να επηρεάσει τις επιχειρήσεις, έτσι ώστε να συμπεριφέρονται ανάλογα – «τιμωρώντας» φορολογικά τα χρηματικά πλεονάσματα τους, καθώς επίσης αμείβοντας τις επενδύσεις τους. Στα πλαίσια αυτά, τα διανεμόμενα κέρδη επιβαρύνονται με πολύ μεγάλους φορολογικούς συντελεστές, ενώ οι αποσβέσεις για τις επενδύσεις αυξάνονται – με στόχο οι επιχειρηματίες να έχουν μεγαλύτερο κίνητρο να επενδύσουν, παρά να αυξήσουν τα (διανεμόμενα) κέρδη τους.

(β)  Τα νοικοκυριά

Από την άλλη πλευρά, τα πλεονάσματα των νοικοκυριών δεν πρέπει να φορολογούνται με τον ίδιο τρόπο – επειδή είναι σωστό να αποταμιεύουν χρήματα. Εδώ μπορεί επίσης να επέμβει το κράτος, με τη βοήθεια των χαμηλών φορολογικών συντελεστών για εκείνα τα νοικοκυριά τα οποία, έχοντας περιορισμένα εισοδήματα, μειώνουν αμέσως τα έξοδα τους (άρα την κατανάλωση τους), όταν αυξάνονται οι φόροι.

Αντίθετα, τα νοικοκυριά με υψηλότερα εισοδήματα δεν είναι τόσο αρνητικό να επιβαρύνονται με μεγαλύτερους φόρους - αφού δεν έχουν ανάγκη να μειώσουν τα έξοδα τους, διατηρώντας σταθερή την κατανάλωση τους.

(γ)  Οι κίνδυνοι

Το ρίσκο της πολιτικής που προαναφέραμε εμφανίζεται όταν κανένας «συντελεστής» δεν αποδέχεται τη μείωση των αποταμιεύσεων του – με αποτέλεσμα να περιορίζονται οι δαπάνες είτε για κατανάλωση, είτε για επενδύσεις, σε αντίστοιχο μέγεθος με τους νέους φόρους. Επίσης, όταν δεν είναι κανένας πρόθυμος να πουλήσει περιουσιακά στοιχεία του, για να διατηρήσει ανέπαφο το βιοτικό του επίπεδο - κάτι που συναντάται συχνά στην Ελλάδα.  

Στην περίπτωση αυτή, η οικονομία οδηγείται στον κύκλο του διαβόλου – όπου οι υψηλότεροι φόροι μειώνουν τις ιδιωτικές δαπάνες, γεγονός που οδηγεί στον περιορισμό της παραγωγής λόγω μειωμένης κατανάλωσης, στη μείωση των επενδύσεων, καθώς επίσης στην αύξηση της ανεργίας (η οποία με τη σειρά της μεγεθύνει τις δημόσιες δαπάνες, οπότε το έλλειμμα, τα κρατικά χρέη κοκ.).   

Αυτό ακριβώς παρατηρείται σήμερα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως και στην Ελλάδα – με αποτέλεσμα, αργά ή γρήγορα, να «μολυνθούν» όλες οι υπόλοιπες. Ειδικότερα, οι χώρες σε κρίση μειώνουν τα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών τους – μέσω κυρίως του περιορισμού των εισαγωγών τους. Σαν επακόλουθο αυτής της διαδικασίας συρρίκνωσης, μειώνονται οι εξαγωγές των υπολοίπων – επομένως, τα κέρδη των επιχειρήσεων τους, οπότε τα δημόσια έσοδα.

Χώρες όπως η Γερμανία εξισορροπούν βέβαια ακόμη τη μείωση των εξαγωγών τους εντός της Ευρώπης, εξάγοντας στον υπόλοιπο πλανήτη. Εν τούτοις, αργά ή γρήγορα τα κράτη, στα οποία εξάγουν, ειδικά δε οι Η.Π.Α., δεν θα ανεχθούν τα υψηλά ελλείμματα στα δικά τους ισοζύγια – οπότε οι εξαγωγές της Γερμανίας, για παράδειγμα, θα μειωθούν, τα έσοδα της επίσης, θα υποχρεωθεί να αυξήσει τους φόρους κλπ. (οπότε θα οδηγηθεί με τη σειρά της στον κύκλο του διαβόλου).

ΕΝΔΙΑΜΕΣΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Συμπερασματικά λοιπόν, ακόμη και αν περιορίσουμε δραστικά το δημόσιο χρέος μας, με τη μέθοδο του Ελβετού συναδέλφου μας,τα ελλείμματα του προϋπολογισμού μας θα το αυξήσουν σχετικά γρήγορα.

Επομένως, δεν είναι εύλογο να υιοθετηθεί μία λύση περιορισμού  του χρέους από μόνη της, αλλά σε συνδυασμό με το βιώσιμο μηδενισμό του ελλείμματος του προϋπολογισμού - επίσης του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, αφενός με τη μείωση των εισαγωγών, μέσω της κατανάλωσης ελληνικών προϊόντων, καθώς επίσης των επενδύσεων στην παραγωγή κάποιων προϊόντων από αυτά που εισάγουμε, αφετέρου με την αύξηση των εξαγωγών.

Αυτό που χρειαζόμαστε δε είναι οι επενδύσεις εκ μέρους μικρομεσαίων επιχειρηματιών κυρίως σε τομείς, στους οποίους η χώρα μας έχει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα – όπως στη ναυτιλία, στον τουρισμό και στη γεωργία.

Απαραίτητη προϋπόθεση δεν είναι απλά και μόνο η χρηματοδότηση τους από έναν υγιή χρηματοπιστωτικό τομέα αλλά, κυρίως, η ύπαρξη ενός σωστού και σταθερού πλαισίου λειτουργίας τους – ένα από τα βασικότερα «ελλείμματα» του δημοσίου τομέα μας.

Οι «μεγαλόπνοες» επενδύσεις εκ μέρους των ξένων δεν είναι αυτές που θα επανεκκινήσουν την οικονομία μας – χωρίς φυσικά να σημαίνει ότι δεν τις επιθυμούμε. Εν τούτοις, ούτε στον τομέα αυτό δεν γίνεται κάτι ουσιαστικό στην Ελλάδα - με την κυβέρνηση να αρκείται σε μεγάλα λόγια, τα οποία σχεδόν ποτέ δεν συνοδεύονται από αντίστοιχες πράξεις.

Όλα αυτά εντείνουν προφανώς την έλλειψη εμπιστοσύνης, καθώς επίσης την ανασφάλεια των Ελλήνων - με αποτέλεσμα να δολοφονείται στην κυριολεξία η αισιοδοξία, χωρίς την οποία δεν υπάρχει μέλλον, καθώς επίσης η όποια ιδιωτική πρωτοβουλία.                                                         

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Εάν μας ρωτούσε κάποιος που βαδίζει η Ελλάδα, θα μεταφέραμε την ερώτηση στην πολιτική ηγεσία, με τα ίδια εκείνα λόγια που είπε ο Απόστολος Πέτρος, όταν τον συνάντησε ο Χριστός στο δρόμο, λέγοντας του: «Που βαδίζεις, άνθρωπε;»

Αν και γνωρίζουμε ότι, η απάντηση ήταν: «Βαδίζω προς τη Ρώμη, για να με σταυρώσουν ξανά», ελπίζουμε πως δεν θα ήταν ανάλογη η απάντηση του πρωθυπουργού – υποθέτοντας πως έχει κατανοήσει πλέον τη δεινή θέση, στην οποία έχει περιέλθει η χώρα (μετά από τα αλλεπάλληλα, τρομακτικά «λάθη» και τις «παραλείψεις» όλων των κυβερνήσεων της).

Κατά την άποψη μας πάντως, εάν δεν ενεργήσουμε αμέσως, επιλέγοντας μία επώδυνη μεν, αλλά δραστική λύση, οδηγούμαστε πιθανότατα στη χρεοκοπία, είτε με νόμισμα το ευρώ, είτε με τη δραχμή – αφού, με τον τρόπο που συνεχίζει να λειτουργεί η κυβέρνηση, δεν διακρίνονται σοβαρές δυνατότητες επιβίωσης της οικονομίας μας, εάν εξαιρέσουμε τα θαύματα και την τύχη.

Αρκεί να σημειώσουμε την τεράστια ζημία, την οποία προκάλεσε στην Ελλάδα η πρόσφατη πολιτική κρίση (μεταξύ άλλων, κατάρρευση σχεδόν του χρηματιστηρίου, κυρίως δε των τραπεζικών τίτλων) για να κατανοήσουμε τους υπερβολικά μεγάλους κινδύνους, απέναντι στους οποίους είμαστε, χωρίς καθόλου «άμυνες», απόλυτα εκτεθειμένοι. 

Κλείνοντας θα θέλαμε να υπενθυμίσουμε σε όλους όσους αναφέρονται σε «σεισάχθεια», τόσο στους δημαγωγούς, όσο  και στους καλοπροαίρετους ότι, ένα νομισματικό σύστημα, όπως το παγκόσμιο σήμερα, το οποίο στηρίζεται σε χάρτινα ή διαδικτυακά χρήματα μη καλυμμένα με χρυσό ή με οτιδήποτε άλλο, είναι εξαιρετικά ασταθές - με αποτέλεσμα να κινδυνεύει με ολοκληρωτική κατάρρευση, εάν υιοθετούνταν μαζικές απαιτήσεις διαγραφής χρεών ή αθετήσεις πληρωμών.  

Βασίλης Βιλιάρδος  (copyright)

Αθήνα, 29. Ιουνίου 2013

viliardos@kbanalysis.com

Facebook   Twitter   Linked in