HERCOLANO

Κίνα: Oικονομική υπερδύναμη με μαγειρεμένα στατιστικά στοιχεία

Πέμπτη, 15 Ιούλιος 2010 

Υπάρχει μία κοινή πεποίθηση ότι η κινεζική οικονομία είναι κολοσσιαία και πως αναπτύσσεται με μεγάλους ρυθμούς ξεπερνώντας κάθε ‘δυτικό’ πρόβλημα και ότι η δύναμη και η ακμή της είναι τέτοιες που μπορούν τόσο να τονώσουν και να στηρίξουν την παγκόσμια οικονομία όσο και να επιτρέψουν στην Κίνα να αναπτυχθεί εις βάρος της Δύσης και του υπόλοιπου κόσμου.

Έτσι, η Κίνα μοιάζει να παίζει άλλοτε το ρόλο του διεθνούς ‘σωτήρα’ και άλλοτε αυτόν της διεθνούς ‘απειλής’:
xρειάζονται οι ΗΠΑ έναν ‘σωτήρα’ - αγοραστή για το τεράστιο και ολοένα αυξανόμενο χρέος τους; Η απάντηση είναι η Κίνα. Πρέπει να αυξηθούν και πάλι οι ρυθμοί της παγκόσμιας ανάπτυξης ώστε να δοθεί η εικόνα μίας εξερχόμενης από την κρίση διεθνούς οικονομίας; Η Κίνα θα βοηθήσει προς αυτήν την κατεύθυνση.  Ο κόσμος θέλει επενδύσεις; Τα κινεζικά κεφάλαια θα καλύψουν αυτήν την ανάγκη. Αυξάνονται τα εμπορικά ελλείμματα δυτικών κρατών και υπάρχουν διεθνείς νομισματικές ανισορροπίες που δημιουργούν προβλήματα στη Δύση; Υπεύθυνη η Κίνα και μόνο μία ανατίμηση του κινεζικού γουόν θα επαναφέρει τη διεθνή νομισματική τάξη.

Ακόμη και στην περίπτωση της Ελλάδας, τόσο προ της κρίσης, όταν, σύμφωνα με διεθνή δημοσιεύματα η Goldman και η Morgan Stanley πρότειναν μία λύση για φθηνό δανεισμό και αποφυγή της αύξησης των επιτοκίων, όσο και σήμερα, στην εποχή του ΔΝΤ,  η Κίνα υποδεικνύεται ως ο βασικός ξένος επενδυτής στη χώρα. Όμως και η υπερχρεωμένη Ιαπωνία, με ποσοστό χρέους ως προς το ΑΕΠ της που ξεπερνά το 200%, στράφηκε στην Κίνα το 2010 για να καλύψει της δανειακές της ανάγκες, με την Κίνα να ξοδεύει ένα ποσό ρεκόρ για την αγορά Ιαπωνικών ομολόγων.

Τα αμφιλεγόμενα κινέζικα στατιστικά στοιχεία και τα κρυφά ελλείμματα

Αυτό το οποίο φαίνεται να ξεχνούν όλοι, ωστόσο, όταν αναλύουν την κινεζική οικονομία είναι πως τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία προέρχονται από κρατικές πηγές, οι οποίες κάθε άλλο παρά διαφανείς, ανεξάρτητες και φερέγγυες μπορούν να θεωρηθούν. Για παράδειγμα, ενώ με βάση τα επίσημα κρατικά στοιχεία, τα οποία, παραδόξως, αποδέχεται το ΔΝΤ, το χρέος της Κίνας κυμαίνεται στο 20% του ΑΕΠ της και αναμένεται να φτάσει στο 22% στο τέλος του 2010, σύμφωνα με ανεξάρτητες έρευνες πανεπιστημιακών το πραγματικό ποσοστό ανέρχεται στο 80% του ΑΕΠ και αναμένεται να απογειωθεί στο 96% το 2011.

Με βάση τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, οι Κινέζοι φαίνονται να καταναλώνουν λίγο και να αποταμιεύουν πολύ σε σχέση με τα εισοδήματα τους με την επίσημη εκδοχή να κάνει λόγο για μία συντηρητική κοινωνική νοοτροπία. Στην πραγματικότητα, όμως, οι Κινέζοι κάθε άλλο παρά συντηρητικοί με τα χρήματα τους είναι, καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση στον κόσμο μεταξύ των εθισμένων στον τζόγο λαών, ενώ το υψηλό ποσοστό αποταμίευσης ως προς το πραγματικό εισόδημα τους οφείλεται στο ότι το κρατικό σύστημα υγείας είναι ανύπαρκτο, δεν υπάρχει καμία ασφάλεια από την περίπτωση απώλειας της εργασίας, ενώ τα νοσοκομεία δέχονται μόνο ρευστό για να εξυπηρετήσουν ασθενείς. Το αποτέλεσμα είναι οι Κινέζοι να αποταμιεύουν για λόγους επιβίωσης και όχι γιατί διαχειρίζονται σωστά τα οικονομικά τους, ούτε επειδή είναι απελευθερωμένοι από την ‘κακή συνήθεια’ της κατανάλωσης.

Όταν μιλούμε για δημόσια ελλείμματα στην Ευρώπη, συνήθως αναφερόμαστε στα κρατικά και μόνο στην περίπτωση των ΗΠΑ η αναφορά μπορεί να γίνεται σε πολιτείες με δυσμενή οικονομική εικόνα. Στην Κίνα, ωστόσο, μερικές επαρχίες της έχουν το μέγεθος μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών ενώ λειτουργούν με μεγάλο βαθμό δημοσιονομικής αυτονομίας. Η επαρχία Γκουανγκντονγκ, για παράδειγμα, έχει τον πληθυσμό της Γερμανίας και είναι δημοσιονομικά αυτόνομη. Μέχρι πρότινος, οι οικονομικοί προϋπολογισμοί και τα οικονομικά στοιχεία των επαρχιών αυτών, θεωρούνταν κρατικά μυστικά και μόνο πρόσφατα και για πρώτη φορά στην ιστορία η Κίνα αποκάλυψε κάποια επίσημα στοιχεία για το μέγεθος του χρέους τους, τα οποία και διαφέρουν πολύ από τους ανεπίσημους υπολογισμούς ανεξάρτητων πανεπιστημιακών και άλλων ερευνητών. Ακόμη και με βάση τα επίσημα στοιχεία, όμως, μερικές μεγάλες επαρχίες της Κίνας έχουν χρέος που ξεπερνά το 100% του ΑΕΠ τους ενώ σε μία περίπτωση μεγάλης επαρχίας το χρέος φτάνει το 365% του ΑΕΠ.

Επιπλέον, η Κίνα έχει εγγυηθεί για τα δάνεια μία σειράς εταιριών, από σιδηροδρομικές μέχρι διαχείρισης ακινήτων και τα δάνεια αυτά θα έπρεπε να προστεθούν στο κρατικό χρέος της, κάτι το οποίο, για παράδειγμα, απαιτεί το ΔΝΤ από την Ελλάδα για αντίστοιχες κρατικές εγγυήσεις.

Όμως η Κίνα δεν είναι Ελλάδα και τα επίσημα στατιστικά της στοιχεία πολύ δύσκολα θα αμφισβητηθούν από τις υπόλοιπες χώρες και ιδιαίτερα από οργανισμούς όπως το ΔΝΤ, το οποίο γλίτωσε από την χρεωκοπία, μεταξύ άλλων και χάρη στα κεφάλαια που δανείστηκε από την Κίνα, η οποία, με τη σειρά της,  εξασφάλισε μεγαλύτερη επιρροή στη διοίκηση του ΔΝΤ.

Η τεχνητή τόνωση της οικονομίας & των ρυθμών ανάπτυξης – εμπορικά κέντρα και πόλεις φαντάσματα

Κατά τη διάρκεια του 2008 – 2009  η παγκόσμια οικονομία βυθίστηκε στη μεγαλύτερη ύφεση των τελευταίων 80 ετών. Θα πίστευε κανείς ότι η Κίνα θα επηρεάζονταν καταλυτικά, όμως, με βάση τα επίσημα στοιχεία, η ανάπτυξη της οικονομίας συνεχίστηκε με ρυθμούς της τάξης του 6-8%. Ένα πακέτο τόνωσης της οικονομίας, της τάξης του 14% του ΑΕΠ, το μεγαλύτερο στον κόσμο, υποτίθεται πως έλυσε το πρόβλημα της ύφεσης. Σε αντίθεση με τον αναπτυγμένο κόσμο, ωστόσο, η Κίνα μπορεί να τονώσει την οικονομία της υποχρεώνοντας τις τράπεζες να αυξήσουν το δανεισμό, τις κρατικές εταιρίες να δανειστούν και να ξοδέψουν περισσότερα χρήματα, μπορεί να χρηματοδοτήσει έκτακτα έργα ανάπτυξης χωρίς ιδιαίτερες μελέτες, παρακάμπτοντας κάθε κανόνα που προκαλεί καθυστέρηση στην έναρξη και το πέρας των έργων και που υπάρχει για να εξασφαλίζει τη χρησιμότητα και τη βιωσιμότητα του.

Έτσι, από το 2008 και μετά ο κρατικός και ο ιδιωτικός δανεισμός εκτοξεύτηκαν με τους σχετικούς δείκτες να αποκτούν κατακόρυφη ανοδική τάση. Τα δημόσια έργα αυξήθηκαν θεαματικά και η, ήδη, φουσκωμένη, αγορά κατοικίας τροφοδοτήθηκε με ακόμη περισσότερα δανειακά κεφάλαια με αποτέλεσμα να φουσκώσει πέρα από κάθε φαντασία, με τις υπό ανέγερση κατοικίες και τα κτίρια, σήμερα, να είναι αρκετές για να αποκτήσει το δικό του μικρό σπίτι, κάθε άντρας, γυναίκα και παιδί στην Κίνα.

Όμως κάθε άντρας, γυναίκα και παιδί δεν έχουν το δικό τους σπίτι, δεν το χρειάζονται (αφού τα παιδιά μένουν με τους γονείς και οι γυναίκες με τους άντρες τους) αλλά και συχνά δεν μπορούν να το αποκτήσουν, με αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί ένα απόθεμα εκατοντάδων χιλιάδων απούλητων κατοικιών το οποίο αυξάνεται παράλληλα με την αύξηση των τιμών κατοικίας. Το 16-20% των γραφείων στο Πεκίνο και τη Σαγκάη παραμένουν άδεια με πολλά άλλα να είναι υπό ανέγερση ενώ τα αποτελέσματα της δημιουργίας τεχνητής ανάπτυξης μέσω της χρηματοδότησης κρατικών έργων χωρίς καμία ουσιαστική μελέτη για τη χρησιμότητα τους είναι, σε μερικές περιπτώσεις, δραματικά, με χαρακτηριστικότερη αυτή του Εμπορικού Κέντρου της Νότιας Κίνας, το οποίο είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στον κόσμο και ενώ εγκαινιάστηκε το 2005 μέσα σε πανηγυρικό κλίμα, το 99% του χώρου του παραμένει μέχρι σήμερα .. άδειο.

Ένα άλλο παράδειγμα αποτελεί η πόλη Όρντος, η οποία, εκτός και αν λειτουργήσει με επιτυχία στο μέλλον ως τουριστική ατραξιόν, θα παραμείνει η πρώτη μοντέρνα πόλη φάντασμα, καθώς ενώ κτίστηκε από το κράτος με στόχο την αποίκηση της από 1 εκ. κατοίκους, έχει παραμείνει ακατοίκητη και εντελώς άδεια.

Το 85% της ανάπτυξης της Κίνας κατά το 2009 προήλθε από το πακέτο τόνωσης της οικονομίας το οποίο έδωσε την εικόνα της ανεπηρέαστης από την κρίση αυτοκρατορίας αλλά στην ουσία άφησε πίσω του μία φουσκωμένη αγορά κατοικίας, ένα τεράστιο δημόσιο χρέος και ελάχιστη ουσιαστική υποδομή για τη συντήρηση αυτού του ρυθμού ανάπτυξης στο μέλλον.

 

Το καπιταλιστικό / κομμουνιστικό παράδοξο

Αν πριν από 30 χρόνια υποστήριζε κανείς ότι οι ΗΠΑ και γενικότερα η καπιταλιστική Δύση θα εξαρτιόταν για την εξασφάλιση δανεικών και επενδυτικών κεφαλαίων και για την τόνωση της ανάπτυξης της οικονομίας τους από την κομμουνιστική Κίνα, μάλλον θα κινδύνευε με χλευασμό. Θεωρητικά, θα έπρεπε να συμβαίνει το αντίθετο και σίγουρα πρόκειται για ένα μοναδικό παράδοξο της οικονομικής ιστορίας.

Υπήρξαν πολλές φορές στο παρελθόν που η Δύση στηρίχτηκε στο φθηνό εργατικό δυναμικό και στους πόρους υποανάπτυκτων ή αναπτυσσόμενων κρατών προκειμένου να στηρίξει την οικονομία της, με χαρακτηριστικότερες τις περιπτώσεις  της Αφρικής, των Αραβικών κρατών και της Ινδίας. Είναι η πρώτη φορά, όμως, που ο αναπτυγμένος κόσμος φαίνεται να στηρίζεται σε τόσο μεγάλο βαθμό σε μία αναπτυσσόμενη οικονομία την οποία δεν ελέγχει και που αποτελεί, παράλληλα και στρατιωτική υπερδύναμη.

Μιλώντας για παράδοξα, ωστόσο, αξίζει να αναφέρουμε την υπερβολική εμπιστοσύνη που φαίνεται να δείχνει ο δυτικός κόσμος στην ποιότητα των επίσημων οικονομικών στοιχείων της Κίνας, όταν είναι γνωστό τοις πάσι ότι η κινέζικη πολιτική στρατηγική βαδίζει μέσα στα πρότυπα απολυταρχικών καθεστώτων, λογοκρίνοντας τα ΜΜΕ, το ιντερνέτ και κάθε μορφής κριτική απέναντι στο σύστημα.

Όσο η Κίνα είναι διατεθειμένη να αγοράζει αμερικανικά ομόλογα και να επενδύει τα κεφάλαια της στη Δύση, κανείς δε φαίνεται να αναρωτιέται πόσο αξιόπιστα μπορεί να είναι τα στατιστικά στοιχεία μίας χώρας που κλείνει στη φυλακή οποιονδήποτε γράψει ένα μη υποστηρικτικό της κυβέρνησης άρθρο.  

Την ώρα, λοιπόν, που το ΔΝΤ επιβάλλει στην Ελλάδα τα δημοσιονομικά και οικονομικά μέτρα που πρέπει να λάβει και τοποθετεί στη διεύθυνση της στατιστικής της υπηρεσίας έναν δικό του υπάλληλο, στερώντας της κάθε ίχνος εναπομείνασας αξιοπρέπειας και αποδεικνύοντας της ότι παρά τις διαβεβαιώσεις για το αντίθετο δεν την εμπιστεύεται, ούτε στο ελάχιστο, όσον αφορά στη διαχείριση των οικονομικών της και στην αξιόπιστη συλλογή στατιστικών στοιχείων, η Κίνα έχει λάβει μία de facto άδεια παραποίησης των οικονομικών και στατιστικών της στοιχείων, σε ένα παιχνίδι ‘οικονομικού μαγειρέματος’ το οποίο μπορεί να οδηγήσει στην επόμενη μεγάλη κρίση, με δραματικές συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία.

Πάνος Παναγιώτου – διευθυντής ΕΚΤΑ, 3FVIP.com 

http://www.sofokleous10.gr/portal2/toprotothema/toprotothema/-o-------2010071425786/