Σ. ΛΥΓΕΡΟΣ-Μπορεί το δεύτερο Μνημόνιο να επιτύχει εκεί που απέτυχε το πρώτο;

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ :  27-11-11
   
Μπορεί το δεύτερο Μνημόνιο να επιτύχει εκεί που απέτυχε το πρώτο;

Του Σταυρου Λυγερου

Ενάμιση χρόνο μετά την επιβολή του Μνημονίου, ο απολογισμός είναι δραματικός. Η αρχική διαβεβαίωση και της τρόικας και της κυβέρνησης Παπανδρέου, ότι το δάνειο των 110 δισ. θα εξασφάλιζε τον αναγκαίο χρόνο ώστε με τη θεραπεία-σοκ να επιτευχθεί η δημοσιονομική εξυγίανση και η επιστροφή στις αγορές, διαψεύσθηκε παταγωδώς. Οι αποκλίσεις από τους στόχους είναι μεγάλες. Η Ελλάδα έχει εγκλωβιστεί στον φαύλο κύκλο της ύφεσης, η οποία προκαλεί ολοένα και περισσότερα οικονομικά και κοινωνικά ερείπια. Το χειρότερο είναι ότι δεν διαφαίνεται διέξοδος.

Για μεγάλο διάστημα, η τρόικα δεν αναγνώριζε την ευθύνη της συνταγής της. Εριχνε όλη την ευθύνη στην κυβέρνηση Παπανδρέου, με το επιχείρημα ότι δεν την εφάρμοσε σωστά. Αναμφίβολα, υπήρξαν και ολιγωρίες και καθυστερήσεις και αβελτηρία και σφάλματα που επιδείνωσαν την κατάσταση. Η βασική αιτία, όμως, που βύθισε την οικονομία στην ύφεση είναι η συνταγή της εσωτερικής υποτίμησης.

Οσοι εντός της Ελλάδας αναμασούν το επιχείρημα της τρόικας επικαλούνται τον ισχυρισμό ότι το Μνημόνιο είχε αποτέλεσμα στην Ιρλανδία (έχει χαρακτηριστεί υποδειγματικός μαθητής) και στην Πορτογαλία. Η πραγματικότητα, όμως, είναι διαφορετική. Αν και συγκριτικά με την Ελλάδα οι δύο αυτές χώρες ήταν ελαφρά περιστατικά, η αισιοδοξία των πρώτων μηνών εφαρμογής του Μνημονίου εξατμίζεται. Τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα εκεί οξύνονται και όλα δείχνουν ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί πολύ περισσότερο.

Είναι αξιοσημείωτο ότι και στο ΔΝΤ και στο ευρωιερατείο τελευταία ακούγονται κάποια ίχνη αυτοκριτικής, αλλά χωρίς να συνοδεύονται από βούληση τροποποίησης της συνταγής. Προ ημερών, η Μέρκελ δήλωσε ότι η τρόικα τους έλεγε πως το ελληνικό πρόβλημα ήταν πρόβλημα ρευστότητας! Προκαλεί ανατριχίλα το γεγονός ότι αποφασίζουν για την ελληνική κοινωνία άνθρωποι που έχουν κάνει μια τόσο λάθος διάγνωση. Η ελληνική κρίση δεν είναι καν μια τυπική κρίση χρέους. Καταρρέει ένα ολόκληρο μοντέλο πλασματικής ανάπτυξης. Ως εκ τούτου απαιτούσε άλλου τύπου αντιμετώπιση.

Γιατί, όμως, να περιμένεις από τους ξένους να κάνουν αυτό που δεν έκανε η ελληνική κυβέρνηση; Οι γραφειοκράτες της τρόικας εφάρμοσαν την κακόφημη συνταγή του ΔΝΤ. Την καταλυτική ευθύνη έχει η κυβέρνηση Παπανδρέου, η οποία κρύφτηκε πίσω από την τρόικα αντί να επεξεργαστεί ένα εθνικό σχέδιο δημοσιονομικής εξυγίανσης και αξιοποίησης των λιμναζουσών αναπτυξιακών δυνατοτήτων της χώρας.

Τώρα πια, το κύριο ζήτημα είναι η ορθολογική απάντηση ενός ζωτικού ερωτήματος: Συμφέρει την Ελλάδα να συνεχίσει στον ίδιο δρόμο ή μήπως επιβάλλεται αναθεώρηση; Οπως προαναφέραμε, η πολιτική που εφαρμόστηκε αποδείχθηκε όχι μόνο κοινωνικά επώδυνη, αλλά και από οικονομικής απόψεως αναποτελεσματική. Φως στην άκρη του τούνελ δεν φαίνεται και τίποτα δεν δείχνει ότι θα φανεί αργότερα.

Η απόφαση της 27ης Οκτωβρίου για νέα δανειακή σύμβαση και νέο Μνημόνιο είναι μια ομολογία αποτυχίας του πρώτου Μνημονίου. Μπορεί το δεύτερο Μνημόνιο να επιτύχει εκεί που απέτυχε το πρώτο; Το γεγονός ότι το συνυπέγραψε ο Παπανδρέου και έχει δεσμευτεί να το ψηφίσει η Ν.Δ. δεν είναι από μόνο του απόδειξη ότι μπορεί. Ούτε είναι απόδειξη η στάση των ελληνικών ελίτ. Ο επαρχιωτισμός τους τις κάνει να αντιμετωπίζουν σαν θεόσταλτες τις εντολές του ευρωιερατείου (οι New York Times το αποκαλούν «Ομάδα της Φρανκφούρτης» και συμπεριλαμβάνουν τη Μέρκελ, τον Σαρκοζί και τους αξιωματούχους και μεγαλοτραπεζίτες που χειρίζονται την κρίση της Ευρωζώνης).

Εκτιμούμε ότι στο σημείο που έχουν φτάσει τα πράγματα η Ελλάδα δεν μπορεί να αποφύγει τη χρεοκοπία. Το συζητούμενο «κούρεμα» είναι πολύ μικρό για να την αποτρέψει. Το μόνο που προσφέρει το νέο Μνημόνιο είναι μια μικρή χρονική μετάθεση του αναπόφευκτου. Αυτή η αγορά χρόνου, όμως, κοστίζει πανάκριβα. Πρώτον, επειδή συσσωρεύει οικονομικά και κοινωνικά ερείπια, αποσαθρώνοντας τον παραγωγικό ιστό. Δεύτερον, επειδή με το νέο Μνημόνιο θα υποθηκευτεί η δημόσια περιουσία που θα ήταν ζωτική βάση για την ανασυγκρότηση. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η Ελλάδα και θα αποδυναμωθεί πολλαπλά και τελικώς δεν θα αποφύγει τη χρεοκοπία. Η όξυνση της κρίσης του ευρώ έρχεται να ενισχύσει αυτές τις εκτιμήσεις και να υπογραμμίσει τους κινδύνους.

Το διά παραλείψεως έγκλημα είναι ότι η κυβέρνηση δεν προετοιμάζει το κράτος και την κοινωνία ώστε η χρεοκοπία να γίνει με συντεταγμένο τρόπο και με το μικρότερο δυνατό οικονομικοκοινωνικό κόστος. Αντιθέτως, το νέο Μνημόνιο τροφοδοτεί τις ψευδαισθήσεις πως η χρεοκοπία μπορεί να αποτραπεί. Η κοινωνία τείνει να μετατραπεί σ’ ένα πρεζόνι που δίνει κάθε φορά τα πάντα για να εξασφαλίσει τη δόση του, αντί να μπει σε πρόγραμμα αποτοξίνωσης. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι καθίσταται πιο πιθανή η ανεξέλεγκτη χρεοκοπία-κατάρρευση, η οποία εκ των πραγμάτων θα θέσει την Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης, εάν αυτή δεν έχει εν τω μεταξύ καταρρεύσει.