Β. Βιλιάρδος-ΣΤΟ ΣΠΙΡΑΛ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ

ΣΤΟ ΣΠΙΡΑΛ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ: Ο δυτικός κόσμος έχει μία και μοναδική επιλογή: να ανακαλύψει έναν καινούργιο πολιτικό δρόμο, ο οποίος θα διαχειρίζεται καλύτερα τις σχέσεις του Κεφαλαίου με την Εργασία, των τραπεζών με την πραγματική οικονομία και των κρατών μεταξύ τους

“Για πρώτη φορά έχουμε μία καθαρή εικόνα για την κατάσταση του Ευρώ – δηλαδή, την αξιολόγηση του από τις χρηματαγορές. Μεταφορικά, έχουμε στη διάθεση μας ένα θερμόμετρο, το οποίο μετράει τον πυρετό των ασθενών της Ευρωζώνης – τα δημόσια χρέη, τα ελλείμματα, τις προοπτικές, τις λανθασμένες επενδύσεις των τραπεζών και τα συνδεδεμένα πιστωτικά ρίσκα. Ο καθένας μπορεί σήμερα να διαπιστώσει τις ασθένειες των κρατών, μέσω των επιτοκίων δανεισμού τους, καθώς επίσης των CDS.

Οι αγορές ξύπνησαν λοιπόν από την πλέον επικίνδυνη όλων των ευρωπαϊκών ουτοπιών: από το ότι τα διάφορα κράτη-μέλη είχαν την ίδια πιστοληπτική ικανότητα και την ίδια φερεγγυότητα. Θα ήταν μάλλον ανορθόδοξο να καταστρέψουμε το θερμόμετρο, τώρα που ακριβώς λειτουργεί. Στην περίπτωση αυτή θα συμπεριφερόμαστε όπως οι Αφρικανοί μάγοι, οι οποίοι πιστεύουν πως, όταν το θερμόμετρο καταστραφεί, ο πυρετός εξαφανίζεται και ο ασθενής θεραπεύεται”. (Hankel)

------

Τα παραπάνω αποτελούν μία ακόμη «έκφανση» της σύγχρονης γερμανικής οικονομικής σκέψης, στα πλαίσια της «αλλαγής παραδείγματος», καθώς επίσης της κρίσης χρέους και δανεισμού της Ευρωζώνης – η οποία καθημερινά εξελίσσεται καταστροφικά, χωρίς δυστυχώς να μπορεί να ελεγχθεί (άρθρο μας).

Ανεξάρτητα τώρα από αυτά έχουμε ήδη αναφέρει ότι, για να αποφύγει τη χρεοκοπία η Ελλάδα, χρειάζεται ανάπτυξη και επομένως επενδύσεις – στις οποίες πρέπει να προηγηθούν οι Έλληνες, για να ακολουθήσουν οι ξένοι. Οι Έλληνες μπορούν να χρεωθούν, άρα να επενδύσουν, αφού έχουν το μικρότερο ιδιωτικό χρέος στη Δύση. Για να επενδύσουν όμως χρειάζεται να δημιουργηθεί ένα σωστό φορολογικό και επιχειρηματικό πλαίσιο (χαμηλοί άμεσοι φόροι, μηδενισμός της γραφειοκρατίας, καταπολέμηση της πολιτικής διαφθοράς, σαφές κτηματολόγιο με ακριβείς χρήσεις γης κλπ.).

Εάν δεν επενδύσουν πρώτοι οι Έλληνες, πριν είναι ακόμη πολύ αργά, αποκλείεται να επενδύσουν οι ξένοι – οπότε η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει, όσες δόσεις και αν πάρει, όταν και εάν η Ευρωζώνη καταφέρει να απομονώσει τους κινδύνους επέκτασης της κρίσης στις άλλες χώρες της. Ο χρόνος που μας απομένει, εάν παραμείνουμε παθητικά στον ορό, είναι ίσως λιγότερος από μερικούς μήνες – ενώ, όπως αναφέρει η έκθεση της ιαπωνικής Nomura, “Μερικοί υποστηρίζουν ότι θα ήταν καλύτερα η Ελλάδα να βγει από την Ευρωζώνη και να υιοθετήσει ένα εθνικό υποτιμημένο νόμισμα. Εμείς διαφωνούμε, καθώς νομίζουμε ότι, η υιοθέτηση ενός υποτιμημένου νομίσματος δεν είναι ούτε αναγκαία ούτε επαρκής συνθήκη για προσαρμογές στην ανταγωνιστικότητα”.

Αρκετοί Γερμανοί οικονομολόγοι τώρα υποστηρίζουν ότι, η κυβέρνηση τους έχει κλείσει ένα εισιτήριο πρώτης θέσης στον Τιτανικό της Ευρωζώνης – ειδικά επειδή θεωρούν πως η στενή συνεργασία της κυρίας Merkel με την «υπό χρεοκοπία» Γαλλία είναι καταστροφική, προτείνοντας τη Μ. Βρετανία σαν ιδανικότερο συνομιλητή. Εκτός αυτού πιστεύουν ότι, η έξοδος της Γερμανίας από την Ευρωζώνη θα είχε σαν αποτέλεσμα την ανατίμηση του νέου μάρκου κατά 40% - οπότε τη μείωση του δημοσίου χρέους τους (επίσης του εξωτερικού ιδιωτικού) κατά το αντίστοιχο ποσοστό.

Έχουν την άποψη λοιπόν ότι, είναι προς ο συμφέρον της χώρας τους η διάλυση της ζώνης του Ευρώ – πριν ακόμη συμπαρασυρθούν από την Ιταλία, την Ισπανία και τη Γαλλία στο γκρεμό. Ο φόβος τους δεν είναι οι εξαγωγές, αλλά αφενός μεν τα δάνεια που έχουν δώσει (Πίνακας Ι), αφετέρου η απομόνωση – εάν τυχόν οι υπόλοιπες χώρες παραμείνουν στο Ευρώ.  Επίσης οι αποζημιώσεις, τις οποίες οφείλουν στα θύματα τους – μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα. 

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Εξωτερικές απαιτήσεις (δάνεια) των γερμανικών τραπεζών σε δις €, στις «ελλειμματικές» χώρες του Νότου, με ημερομηνία καταγραφής τέλη Αυγούστου 2010

Χώρες	Συνολικά	Τράπεζες	Επιχειρήσεις	Δημόσιο
Ισπανία	146.755	62.963	63.439	20.353
Ιταλία	133.296	48.138	45.664	39.494
Ιρλανδία*	114.707	43.025	69.318	2.364
Πορτογαλία	28.685	13.130	9.862	5.693
Ελλάδα	27.990	2.451	7.614	17.925
Ευρώπη	1.524.366
Λοιπός κόσμος	928.625
Γενικό σύνολο**	2.452.991

Πηγή: Bundesbank

Πίνακας: Β. Βιλιάρδος

* Το ΑΕΠ της Ιρλανδίας το 2008 ήταν 185,7 δις €, οπότε το χρέος της απέναντι στις Γερμανικές τράπεζες ήταν περίπου 62% του ΑΕΠ. Για σύγκριση, το αντίστοιχο χρέος της Ελλάδας (ΑΕΠ 2008 στα 242,9 δις €) ήταν μόλις 11,5% του ΑΕΠ. 

** Τεράστιο ποσόν, περίπου όσο το ΑΕΠ της.

Σημείωση: Η «μοίρα» των πλεονασματικών χωρών, όπως η Γερμανία, είναι να δανείζουν τις ελλειμματικές - αφενός μεν για να πουλούν τα προϊόντα τους, αφετέρου για να επενδύουν τα πλεονάσματα τους. Σε περιόδους όμως κρίσης, όπως στη σημερινή, αυτός που συνήθως ζημιώνεται στο τέλος δεν είναι ο οφειλέτης, αλλά ο δανειστής – γεγονός που πολύ σωστά τρομοκρατεί τη Γερμανική κυβέρνηση, παρά τα όσα ανακριβή ανακοινώνει στους Πολίτες της.    

Συνεχίζοντας η χθεσινή, ξαφνική και μαζική παρέμβαση των κεντρικών τραπεζών, σε συνδυασμό ίσως με τη για πρώτη φορά μείωση της βιομηχανικής παραγωγής της Κίνας, αποτελεί αναμφίβολα ένα προειδοποιητικό σήμα κινδύνου. Ουσιαστικά μας ειδοποιεί ότι, το χρηματοπιστωτικό σύστημα ευρίσκεται λίγο πριν από την κατάρρευση του – αφού οι τράπεζες δεν εμπιστεύονται πλέον η μία την άλλη, με αποτέλεσμα το μηδενισμό σχεδόν του διατραπεζικού δανεισμού.

Ειδικά τα ευρωπαϊκά ιδρύματα δεν είναι σε θέση να εξασφαλίσουν δολάρια, ενώ η κρίση ρευστότητας ή η χρεοκοπία πολλών τραπεζών είναι πολύ πιο πιθανή, από όσο πιστεύουμε. Οι απειλές αυτές ανάγκασαν ουσιαστικά τις κεντρικές τράπεζες της Δύσης να επέμβουν μαζικά, με νέες ενέσεις ρευστότητας – όπως συνέβη μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers (ανάλογα swap ρευστότητας είχαμε προτείνει για την Ελλάδα, στο άρθρο μας «Ευρωπαϊκή βαρυχειμωνιά»).

Εάν οι ενέργειες αυτές θα λύσουν το πρόβλημα, θα φανεί στις αμέσως επόμενες ημέρες – αν και εμείς πιστεύουμε ότι, εάν δεν βρεθεί τρόπος δανειοδότησης της πραγματικής οικονομίας, χωρίς τη διαμεσολάβηση των εμπορικών τραπεζών (για παράδειγμα, απ’ ευθείας από τις κεντρικές τράπεζες ή από κρατικές), η πιστωτική παγίδα (άρθρο μας: Ο κύκλος του Διαβόλου) μάλλον δεν πρόκειται να καταπολεμηθεί.  

Κλείνοντας, ασφαλώς υπάρχει τρόπος για να διασωθεί τελικά η Δύση από την υπερχρέωση: ο ελεγχόμενος πληθωρισμός (4-6%), σε συνδυασμό με πολύ χαμηλά επιτόκια δανεισμού. Δηλαδή, η αναδιανομή εισοδημάτων - την οποία φυσικά αντιπαθεί η διεθνής ελίτ και ειδικά οι τοκογλύφοι (τονίζουμε ξανά ότι, το πρόβλημα της υπερχρέωσης οφείλεται κυρίως στους τόκους – ειδικά στην Ελλάδα, όπου οι τόκοι αποτελούν το συντριπτικό μέρος του δημοσίου χρέους της, ενώ η δραστική μείωση του επιτοκίου δανεισμού στο 1,25% θα έκανε εφικτή την αποπληρωμή των 360 δις €, χωρίς καμία «εγκληματική» διαγραφή).    

Βασίλης Βιλιάρδος  (copyright)

Αθήνα, 01. Δεκεμβρίου 2011

viliardos@kbanalysis.com