Λιτότητα και ανεργία πνίγουν την Ισπανία

Κόσμος

 

Λιτότητα και ανεργία πνίγουν την Ισπανία

Η κυβέρνηση επιμένει στις πιο άγριες περικοπές από το 1975

 

Μαργιόλης Κώστας

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 01/04/2012, 05:45 | ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: 01/04/2012, 05:45

 

Η επισήμανση του ιταλού πρωθυπουργού Μάριο Μόντι στις αρχές της εβδομάδας ότι η Ισπανία «δεν έχει επιδείξει τη δέουσα προσοχή στα δημοσιονομικά της» και τα όσα διαδραματίστηκαν στη Μαδρίτη κατά τη γενική απεργία της περασμένης Πέμπτης ήταν αρκετά για να αναζωπυρώσουν τους παλιούς φόβους της Ευρώπης: η κρίση στην ευρωζώνη δεν έχει ξεπεραστεί παρά το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους και τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ που έχουν διατεθεί για τη «διάσωση» των εθνικών οικονομιών και τη στήριξη του τραπεζικού συστήματος.


Ο ιταλός πρωθυπουργός προσπάθησε να ανασκευάσει τις αρχικές δηλώσεις του, όμως ένας νέος «χορός» κινδυνολογικών προβλέψεων είχε ήδη ανοίξει. Σύμφωνα μάλιστα με έκθεση της Citigroup, οι πιθανότητες αναδιάρθρωσης του ισπανικού χρέους «είναι σήμερα μεγαλύτερες παρά ποτέ» από την αρχή της κρίσης. Μάλιστα οι αναλυτές της αμερικανικής τράπεζας προβλέπουν ότι αν η οικονομική ύφεση χειροτερέψει το ισπανικό μνημόνιο θα υπογραφεί «μέσα στο έτος». Και δεν είναι οι μόνοι. Ο επικεφαλής οικονομολόγος της UBS Στέφαν Ντεό χαρακτήρισε πριν από λίγες ημέρες την Ισπανία «το μεγαλύτερο ρίσκο για το βραχυπρόθεσμο μέλλον της Ευρώπης»! Η στάση αυτή των αγορών αποτυπώνεται στην άνοδο των ισπανικών σπρεντ τις τελευταίες ημέρες.

Βεβαίως ο ευρωπαίος επίτροπος Οικονομικών Ολι Ρεν έσπευσε να διαψεύσει τα δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου περί αναδιάρθρωσης του ισπανικού χρέους. Ωστόσο είναι γεγονός ότι ο Μαριάνο Ραχόι βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο του «ενδιαφέροντος» των αγορών έχοντας συμπληρώσει μόλις τις πρώτες 100 ημέρες διακυβέρνησης. Οπως μάλιστα αποκάλυψε την περασμένη εβδομάδα η ισπανική εφημερίδα «El Pais», στην πραγματικότητα η οικονομία της Ισπανίας έχει ήδη τεθεί υπό την αυστηρή επιτήρηση της Κομισιόν, καθώς Βερολίνο και Βρυξέλλες έχουν ήδη αποστείλει τελεσίγραφο για άμεση περικοπή άλλων 55 δισ. ευρώ από τις δημόσιες δαπάνες ως το τέλος του 2013, προκειμένου να αποφευχθεί το μνημόνιο, κάτι που αναπόφευκτα θα πλήξει την πληγωμένη ισπανική οικονομία.

Μπροστά σε όλα αυτά, οι Ισπανοί τίμησαν την κυβέρνησή τους με την πρώτη γενική απεργία της χρονιάς την περασμένη Πέμπτη. Οι εργαζόμενοι βλέπουν ότι τα δύο χρόνια λιτότητας του σοσιαλιστή Θαπατέρο και τα τελευταία μέτρα του κεντροδεξιού Ραχόι δεν έπεισαν κανέναν, δεν βελτίωσαν την οικονομική κατάσταση της κεντρικής διοίκησης και των αυτόνομων περιφερειών και δεν δημιούργησαν νέες θέσεις εργασίας. Αντιθέτως, η κρίση βαθαίνει και (σχεδόν) κανένας δεν πιστεύει ότι το 2012 θα είναι καλύτερο από τις προηγούμενες χρονιές.

Το δημόσιο χρέος μπορεί να μην είναι υψηλό, συγκριτικά με τις υπόλοιπες χώρες του Νότου, όμως αθροιστικά μαζί με το ιδιωτικό χρέος αγγίζει το 260% του ΑΕΠ. Βασική πηγή ανησυχίας είναι και η δεινή οικονομική κατάσταση των περιφερειών, οι οποίες χρωστούν συνολικά 135 δισ. ευρώ, με την πιστοληπτική αξιολόγηση ορισμένων από αυτές, όπως η υπερχρεωμένη Βαλένθια, να βρίσκεται στο επίπεδο των «σκουπιδιών».

Ο υπουργός Οικονομικών Λουίς ντε Γκουίντος τόνισε τις προηγούμενες ημέρες ότι η κυβέρνηση θα είναι εγγυητής αυτού του χρέους. Την ίδια στιγμή η κυβέρνησή του αναιρεί τις προεκλογικές υποσχέσεις για ένα διαφορετικό μείγμα λιτότητας «χωρίς πρόσθετους φόρους» υπό την πίεση της Κομισιόν, η οποία ζητεί μείωση του ελλείμματος στο 3% ως το 2013. Παρά το ότι ο ενδιάμεσος στόχος για αυτή τη χρονιά τοποθετήθηκε στο 5,3%, πολλοί οικονομικοί αναλυτές εκτιμούν πως είναι αδύνατο να επιτευχθεί, με δεδομένο ότι η ύφεση θα ξεπεράσει το -1,5% και πιθανόν να αγγίξει το -2,7% σύμφωνα με τις πιο απαισιόδοξες προβλέψεις. Αλλωστε ο στόχος της προηγούμενης κυβέρνησης για δημοσιονομικό έλλειμμα 4,4% είχε βασιστεί στην (εντελώς ανεδαφική, όπως αποδεικνύεται) πρόβλεψη για ανάπτυξη 2,3% στο τέλος του τρέχοντος έτους.

Ο μεγάλος ασθενής της οικονομίας παραμένει το τραπεζικό σύστημα που πασχίζει να επουλώσει τις πληγές από το σκάσιμο της φούσκας της στεγαστικής αγοράς το 2008. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Τράπεζας της Ισπανίας τα επισφαλή δάνεια ανέρχονται σε 8% (ποσοστό υπερδιπλάσιο σε σχέση με το 2009), ενώ υπολογίζεται ότι μέρος των 135 δισ. ευρώ, το οποίο αντιστοιχεί κυρίως σε στεγαστικά δάνεια, δεν θα αποπληρωθεί ποτέ. Την ίδια στιγμή η εποπτική τραπεζική αρχή συνιστά στους πιστωτές να περιορίσουν τις κατασχέσεις, καθώς έχουν συσσωρευθεί ακίνητα ύψους άνω των 170 δισ. ευρώ, τα οποία όμως χάνουν την αξία τους. Η κυβέρνηση καλεί τις τράπεζες να αυξήσουν τις προβλέψεις έναντι ζημιών κατά 80%, στα 50 δισ. ευρώ, σημειώνοντας ταυτόχρονα ότι δεν πρόκειται να δοθούν χρήματα για την ενίσχυση της κεφαλαιακής επάρκειας από το δημόσιο ταμείο. Βέβαια οι ισπανικές τράπεζες έσπευσαν μαζικά να επωφεληθούν από τον φτηνό δανεισμό της ΕΚΤ, ο οποίος άγγιξε συνολικά το 1 τρισ. ευρώ. Παράλληλα βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις για τη «συγκεντροποίηση» του κλάδου. Η τέταρτη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας La Caixa ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα την έναρξη διμερών διαπραγματεύσεων για την εξαγορά της Banca Civica. Εφόσον ευοδωθεί ο «γάμος», ο νέος όμιλος θα είναι ο μεγαλύτερος στη χώρα βάσει περιουσιακών στοιχείων και υποκαταστημάτων.

Η «Ελλάδα της Ισπανίας»

Η Βαλένθια αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα μεταξύ των περιφερειών καθώς συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά της κρίσης των τελευταίων ετών. Η κυβέρνηση καλείται να καλύψει χρέος ύψους 20% του ΑΕΠ, με την ύφεση να αγγίζει το 6,4% για την περίοδο 2008-2010. Ο τοπικός Τύπος χαρακτηρίζει συχνά τη Βαλένθια «Ελλάδα της Ισπανίας» ή «Παλέρμο της Ιβηρικής» λόγω της ενδημικής διαφθοράς και της εκτεταμένης διασπάθισης δημοσίου χρήματος. Το αεροδρόμιο του Καστεγιόν στοίχισε 150 εκατ. ευρώ αλλά παραμένει ένα κτίριο-φάντασμα και συγχρόνως ένα «ζωντανό» μνημείο μεγαλομανίας. Αλλά δεν είναι το μόνο. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται αεροδρόμια που έχουν βάλει λουκέτο, θεματικά πάρκα και εκθεσιακά κέντρα αξίας 700 εκατ. ευρώ όπως της Σαραγόσα, το «μεγαλύτερο σύμπλεγμα δικαστηρίων στον κόσμο» έξω από τη Μαδρίτη, το οποίο έχει μείνει στα θεμέλια από το 2008, και η Πόλη του Πολιτισμού στη Γαλικία, η οποία έχει ήδη στοιχίσει 400 εκατ. ευρώ αλλά ακόμη δεν λειτουργεί. Κοινά χαρακτηριστικά των δεκάδων μεγαλόπνοων σχεδίων είναι οι αμοιβές εκατομμυρίων που δόθηκαν σε παγκοσμίου φήμης αρχιτέκτονες όπως ο Σαντιάγο Καλατράβα, το πολύ υψηλό κόστος συντήρησης έργων, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις (όπως το ποδηλατοδρόμιο των 100 εκατ. ευρώ στη Μαγιόρκα) δεν αντιστοιχούσαν σε πραγματικές ανάγκες, και η εμπλοκή τοπικών αξιωματούχων σε σκάνδαλα υπερκοστολόγησης. Η κρίση μπορεί να έχει αναγκάσει τα νοσοκομεία στη Βαρκελώνη να υπολειτουργούν, η κυβέρνηση όμως της Καταλωνίας διατηρεί ακόμη προξενεία σε πέντε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ενώ και οι άλλες περιφέρειες διατηρούν 200 αντιπροσωπείες ανά τον κόσμο.


Η συνεδρίαση του Eurogroyp
800 δισ. στο τραπέζι για φρένο στην κρίση
Χωρίς συνέντευξη Τύπου από τον επικεφαλής του Eurogroup Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ αλλά με συμφωνία για την αύξηση των κεφαλαίων του μηχανισμού διάσωσης στα 800 δισ. ευρώ ολοκληρώθηκε την Παρασκευή η έκτακτη σύνοδος των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης στην Κοπεγχάγη.

Η «δύναμη πυρός» για την αντιμετώπιση της σοβούσας οικονομικής κρίσης θα αποτελείται από τα 500 δισ. ευρώ του μόνιμου μηχανισμού ESM και τα 300 δισ. ευρώ από το προσωρινό ταμείο στήριξης (EFSF) και μέσω διμερών δανείων.
Οι ευρωπαίοι υπουργοί κατέληξαν και πάλι στη χρυσή τομή, καθώς η Γερμανία ασκούσε πιέσεις να μη δοθούν περισσότερα χρήματα, ενώ εξωγενείς παράγοντες όπως ο ΟΟΣΑ αλλά και το ΔΝΤ ζητούν από την Ευρώπη να δημιουργήσει ένα «τείχος προστασίας» άνω του 1 τρισ. ευρώ. Ενδεικτικές είναι άλλωστε οι δηλώσεις του εκπροσώπου της γερμανίδας καγκελαρίου Μέρκελ Στέφεν Ζάιμπερτ ότι «δεν πρόκειται για αύξηση των κεφαλαίων του μηχανισμού αλλά απλώς για έναν διαφορετικό τρόπο υπολογισμού».

Δημοσιονομικά μέτρα ύψους άνω των 27 δισ. ευρώ ανακοίνωσε η κυβέρνηση Ραχόι στο πλαίσιο του «πιο σκληρού προϋπολογισμού μετά το 1978», όπως τον χαρακτήρισε ο υπουργός Οικονομικών Λουίς ντε Γκουίντος. Οι μισθοί στο Δημόσιο θα παραμείνουν παγωμένοι και αυτή τη χρονιά, οι δαπάνες των υπουργείων θα περιοριστούν κατά 17%, ενώ αυξάνεται ο φόρος κατανάλωσης στον καπνό και επιλεκτικά σε άλλα αγαθά, όχι όμως και ο γενικός συντελεστής του ΦΠΑ. Τα μέτρα αναμένεται να αυξήσουν τα δημόσια έσοδα κατά 12 δισ. ευρώ, ενώ οι υπόλοιπες οικονομίες θα προκύψουν σε επίπεδο περιφερειών. Ωστόσο οι περισσότεροι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι αυτό θα είναι μόνο το πρώτο μέρος της λιτότητας για αυτή τη χρονιά, καθώς η κυβέρνηση καλείται να καλύψει ένα κενό στον προϋπολογισμό που αγγίζει τα 50 δισ. ευρώ.