Β. Βιλιάρδος-Ο ΚΥΒΟΣ ΕΡΡΙΦΘΗ

Ο ΚΥΒΟΣ ΕΡΡΙΦΘΗ: Η διάβαση του Ρουβίκωνα, η ψήφιση δηλαδή του τερατώδους νομοσχεδίου, δεν σημαίνει αυτόματα πως έχει εξασφαλισθεί η μη χρεοκοπία της Ελλάδας, η δόση της ντροπής ή ότι δεν θα ακολουθήσουν νέες απαιτήσεις εκ μέρους της Τρόικας

“Τη φράση «ο κύβος ερρίφθη» θεωρείται ότι αναφώνησε ο Ι. Καίσαρας, προετοιμαζόμενος να διασχίσει τη γέφυρα του ποταμού Ρουβίκωνα. Σύμφωνα με τη ρωμαϊκή νομοθεσία, κάθε στρατηγός που πλησίαζε στην Ιταλία από Βορρά έπρεπε να διαλύσει τον στρατό του - προτού διασχίσει τη γέφυρα του ποταμού αυτού, ο οποίος αποτελούσε το φυσικό βόρειο σύνορο μεταξύ της κυρίως Ιταλίας και των βορείων επαρχιών.

Ο νόμος αυτός αποσκοπούσε στην προστασία της δημοκρατίας της Ρώμης από εσωτερικούς στρατιωτικούς κινδύνους: οι παραβάτες στρατηγοί και οι άνδρες τους θεωρούντο ένοχοι εσχάτης προδοσίας και ιεροσυλίας, κάτι που επέσυρε την ποινή του θανάτου.

Ο Ι. Καίσαρας, ο οποίος φυσικά γνώριζε τον νόμο, αμφιταλαντεύθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα προτού αποφασίσει να διαβεί τον Ρουβίκωνα με συντεταγμένο στρατό. Έτσι έμεινε η φράση αυτή να λέγεται σε περιπτώσεις που, μετά από πολλές σκέψεις και αμφιταλαντεύσεις, λαμβάνεται οριστική απόφαση με πλήρη επίγνωση των συνεπειών που μπορεί να προκύψουν και την ανάγκη αντιμετώπισης αυτών”.

Κείμενα

Η κυβέρνηση κέρδισε χθες μία μεγάλη μάχη, εις βάρος της πατρίδας της – ενώ η Ελλάδα έχασε μία τεράστια ευκαιρία, ίσως την τελευταία της, να επανορθώσει τα λάθη του παρελθόντος, να ανακτήσει την αξιοπρέπεια της, καθώς επίσης να ανακηρυχθεί στην πρώτη χώρα, η οποία θα είχε το θάρρος να πει ένα επώδυνο μεν, αλλά υπερήφανο «όχι» στους κυρίαρχους του παιχνιδιού: στις αγορές. 

Η Γερμανία κατόρθωσε να υποτάξει ένα ακόμη δειλό και ευάλωτο θύμα της, κάνοντας ένα αποφασιστικό βήμα προς την εκπλήρωση των στόχων της: την ηγεμονία της Ευρώπης. Όσον αφορά δε την ήπειρο μας, μάλλον επέτρεψε στον «αναδυόμενο απολυταρχισμό» μία πολύ σημαντική νίκη – μία μεγάλη ήττα για τη δημοκρατία.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, θεωρούμε πως χθες επαναλήφθηκε η ιστορία - από την αντίθετη της πλευρά. Το κάποτε «όχι» στο γερμανικό στρατό εισβολής, παρά τη βεβαιότητα μίας ολικής καταστροφής της χώρας, αντικαταστάθηκε με ένα μεγαλοπρεπές «ναι» του κοινοβουλίου, υπό τον (υπαρκτό αναμφίβολα) φόβο μίας αντίστοιχης καταστροφής - αν και δεν είμαστε καθόλου σίγουροι πως θα αποτρέψει τελικά τα χειρότερα.

Η αιτία είναι ότι συνήθως, όταν σκύβεις το κεφάλι, δέχεσαι ένα ακόμη «χτύπημα» – κάποιες φορές πολύ πιο δυνατό. Σε δική μας περίπτωση λοιπόν, η ψήφιση του τερατώδους νομοσχεδίου, ειδικά των «ερήμην» αποκρατικοποιήσεων, δεν σημαίνει αυτόματα πως έχει εξασφαλισθεί η χρηματοδότηση της χώρας ή ότι δεν θα ακολουθήσουν νέες απαιτήσεις εκ μέρους της Τρόικας – μάλλον το αντίθετο φαίνεται ότι θα συμβεί. 

Ο δρόμος λοιπόν για την λεηλασία της ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας των Ελλήνων, για την εξαθλίωση ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού (οι οποίοι θα πεταχτούν από το καράβι στα άγρια κύματα, για να συνεχίσει με λιγότερο βάρος το όποιο ταξίδι του), για την ολοκληρωτική απώλεια της εθνικής μας κυριαρχίας, καθώς επίσης για την κατάλυση της δημοκρατίας, είναι πλέον  ορθάνοιχτος.

Παράλληλα βέβαια, κανένας δεν πιστεύει (πριν από όλους φυσικά οι αγορές) ότι, θα μπορέσει ποτέ η Ελλάδα, με τέτοια εγκληματικά υφεσιακά μέτρα, να μηδενίσει τα ελλείμματα της, να αποφύγει την οδυνηρή χρεοκοπία, να επιστρέψει σε πορεία ανάπτυξης και να εξοφλήσει τα χρέη της.

Δημιουργική καταστροφή

"Έχουμε την εντύπωση ότι, η ανοχή των πολιτών έχει πλέον φτάσει στα ανώτατα όρια της - με αμέσως επόμενο ενδεχόμενο την αμφισβήτηση της πολιτικής νομιμοποίησης της κυβέρνησης, τη γεωμετρική άνοδο των άκρων και τη δημιουργία συνθηκών εμφυλίου πολέμου.

Ελπίζουμε να κάνουμε λάθος, αλλά δυστυχώς η έννοια της δημιουργικής καταστροφής του Schumpeter (αδυναμία εγκατάστασης του νέου, πριν την ολοκληρωτική κατάρρευση του παλαιού), έχει επανειλημμένα αποδειχθεί στην ιστορία".

Οι απαιτήσεις της Γερμανίας

"Τι θέλουν επιτέλους από την Ελλάδα;", αναρωτιέται ο αρθρογράφος μίας πολύ καλής ιστοσελίδας, συνεχίζοντας:

"Μετά τα δημοσιεύματα γερμανικών εφημερίδων σήμερα, ήρθε και η σειρά του Β. Σόιμπλε για να βάλει πάγο στην Ελλάδα, σε ότι αφορά την εκταμίευση της δόσης των 31,5 δις €.

«Φοβάμαι ότι θα είναι πολύ νωρίς για να λάβουμε απόφαση για την Ελλάδα την επόμενη εβδομάδα», δήλωσε ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, όπως μεταδίδει το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters. Ο ίδιος επεσήμανε ότι, η ισχνή παγκόσμια οικονομία πνίγει την δυνατότητα επίλυσης της κρίσης της Ευρωζώνης.

Σήμερα γερμανικά δημοσιεύματα ανέφεραν πως, ακόμη και μετά την ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου, αλλά και την επικείμενη έγκριση του προϋπολογισμού, η Ελλάδα δεν θα μπορεί να περιμένει την άμεση εκταμίευση της επόμενης δόσης.

Και το ερώτημα είναι τι θέλουν επιτέλους οι ξένοι; Κατέστρεψαν μια χώρα και τώρα της δίνουν τη χαριστική βολή; Ήρθαν τα πάνω – κάτω στη Βουλή, παρ’ ολίγο να καταρρεύσει η κυβέρνηση και οι Γερμανοί μας κάνουν… γυμνάσια; Μέχρι που θα φτάσει η σκληρότητα με την οποία αντιμετωπίζουν την Ελλάδα;

Ας μας πουν επιτέλους τι θέλουν. Αν ζητούν τη χρεοκοπία της χώρας να το δηλώσουν ξεκάθαρα. Αλλιώς ας αναλάβουν τις ευθύνες τους. Τα μέτρα ψηφίστηκαν, πρέπει να δώσουν αυτό που χρωστάνε στην Ελλάδα, στο πλαίσιο της συμφωνίας δανειοδότησης".

Η απάντηση ενός αναγνώστη της, ήταν η παρακάτω:

"Εάν την πρώτη φορά ενδώσεις στον εκβιαστή, τη δεύτερη θα σε λυπηθεί ή θα ζητήσει παραπάνω;"

Σενάρια

Ανεξάρτητα από τα παραπάνω, δεν είναι ίσως εκτός πραγματικότητας η επανάληψη της αναφοράς σε ορισμένα σενάρια, σχετικά με την Ελλάδα:  

(α)  Η ελεγχόμενη, εθελούσια χρεοκοπία της Ελλάδας εντός Ευρωζώνης: Γνωρίζοντας ότι, ελεγχόμενη χρεοκοπία σημαίνει διαγραφή μέρους των δημοσίων χρεών ή/και επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, ενδεχομένως με χαμηλότερα επιτόκια, με τη συμφωνία των δανειστών, καθώς επίσης ότι,

είναι συχνά συνδεδεμένη με «μνημόνια», τα οποία οδηγούν στη χρεοκοπία, με την Ελλάδα λεηλατημένη και με τους Έλληνες εξαθλιωμένους, οφείλουμε να λάβουμε υπόψη, παίρνοντας τα κατάλληλα μέτρα, τόσο τις βραχυπρόθεσμες (παρατεταμένη ύφεση), όσο και τις μακροπρόθεσμες πιθανές συνέπειες της (ανεξέλεγκτη χρεοκοπία).

(β)  Η ανεξέλεγκτη χρεοκοπία της Ελλάδας εντός του Ευρώ: Εάν δεν μπορέσει κάποια στιγμή στο μέλλον να «εξυπηρετηθεί» το χρέος, τότε η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει ανεξέλεγκτα – οπότε θα πάψει να εξοφλεί τα ληξιπρόθεσμα ομόλογα.

Στην περίπτωση αυτή είναι πιθανόν να σταματήσει ο περαιτέρω δανεισμός της από την Τρόικα, με αποτέλεσμα να μην χρηματοδοτούνται πλέον τα δίδυμα ελλείμματα της (προϋπολογισμός, ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών) – οπότε ουσιαστικά θα πρέπει να επιβιώσει, στηριζόμενη σε δικά της μέσα, «παράγοντας» πρωτογενή πλεονάσματα.

Ειδικότερα, θα ακολουθούσε μία τραπεζική κρίση, αφού οι Ελληνικές τράπεζες θα έπρεπε να διαγράψουν (να μηδενίσουν) την αξία των ομολόγων στα βιβλία τους – με αποτέλεσμα να χρεοκοπήσουν οι περισσότερες, πρακτικά μέσα σε μία νύχτα.

Οι πιστώσεις προς την πραγματική οικονομία, καθώς επίσης ο εφοδιασμός της με χρήματα θα κατέρρεαν, οπότε η Ελλάδα θα υποχρεωνόταν να δανεισθεί χρήματα από το ταμείο σταθερότητας, έτσι ώστε να ανακεφαλαιώσει και να διασώσει τις τράπεζες της – κάτι που νομικά θα ήταν εφικτό, αλλά πολιτικά πολύ δύσκολο, αφού θα απαιτούσε τη συμφωνία των κοινοβουλίων των χωρών της Ευρωζώνης.    

Κατά την άποψη μας, ο κίνδυνος μίας μη ελεγχόμενης χρεοκοπίας της Ελλάδας  τόσο για την Ευρωζώνη, όσο και για τον υπόλοιπο πλανήτη (κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος), δεν έχει ακόμη εξουδετερωθεί – αν και είναι πολύ μικρότερος, σε σχέση με το 2010). Επομένως, μάλλον θα υπάρξει δανεισμός έτσι ώστε να καθυστερήσει η χρεοκοπία – μέχρι τη στιγμή που δεν θα αποτελεί πλέον κίνδυνο η Ελλάδα για την Ευρωζώνη. 

(γ)  Η έξοδος της Ελλάδας από το Ευρώ: Στην περίπτωση αυτή, η υποχρεωτική μετατροπή των Ευρώ σε δραχμές θα ήταν δεδομένη – επίσης ο διασυνοριακός έλεγχος της διακίνησης των χρημάτων, το άνοιγμα των τραπεζικών θυρίδων, ο πληθωρισμός, η υποτίμηση του νέου νομίσματος κλπ.

Όπως συνέβη στη Ν. Αμερική, όλες οι καταθέσεις στις τράπεζες, όλες οι πιστώσεις (δάνεια) των τραπεζών και όλες οι «συμβάσεις» στην πραγματική οικονομία (μεταχρονολογημένες επιταγές, πιστώσεις, οφειλές κάθε είδους κλπ.), θα μετατρεπόταν δια νόμου σε δραχμές – έτσι ώστε να αποφευχθεί η χρεοκοπία τραπεζών, νοικοκυριών και επιχειρήσεων από την υποτίμηση του νέου νομίσματος (κάτι δεδομένο, εάν τα χρέη θα παρέμεναν σε ευρώ).

Συνεχίζοντας, θεωρούμε πολύ πιθανή την επιλογή μίας ισοτιμίας 1:1 με το ευρώ, έτσι ώστε να χρησιμοποιηθούν τα Ευρώ που κυκλοφορούν – μέχρι την αντικατάσταση τους από νέες δραχμές, η οποία απαιτεί τουλάχιστον ένα έτος.

Ο υπερπληθωρισμός θα μπορούσε να αποφευχθεί (όπως συνέβη στην Αργεντινή μετά το 2002), οι εισαγωγές θα μπορούσαν να εξασφαλισθούν σε κάποιο «βιώσιμο» βαθμό (η αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης έχει προβλέψει τέτοιου είδους ενδεχόμενα, αφούέχουν διατηρηθεί τόσο οι κεντρικές τράπεζες, όσο και κάποια συναλλαγματικά αποθέματα), ενώ φυσικά δεν θα επρόκειτο για το τέλος του κόσμου.     

Κατά την άποψη μας, πρόκειται για ένα σενάριο με ελάχιστα θετικά και πάρα πολλά αρνητικά επακόλουθα – ειδικά για την Ευρωζώνη, για την οποία θα ήταν μάλλον προτιμότερη η χρεοκοπία της Ελλάδας εντός ευρώ.

Μεταξύ άλλων, όταν για την αγορά ενός ευρώ θα απαιτούνται 1,30 δραχμές (30% υποτίμηση), οι πολίτες των υπολοίπων ελλειμματικών χωρών της Ευρωζώνης, υποθέτοντας ότι θα συμβεί κάτι ανάλογο και στους ίδιους, θα αποσύρουν μαζικά τις καταθέσεις τους από τις τράπεζες – επίσης από το Ευρώ, μετατρέποντας τις αποταμιεύσεις τους σε άλλα νομίσματα και μεταφέροντας τες σε άλλες τράπεζες.

(δ) Η έξοδος της Ελλάδας από το Ευρώ και η ανεξέλεγκτη χρεοκοπία: Η μη προγραμματισμένη και χωρίς σχέδιο επιστροφή στη δραχμή, ειδικά κάτω από συνθήκες πίεσης ή/και εκβιασμών, θα οδηγούσε πολύ πιθανόν στη χρεοκοπία – κυρίως επειδή, μετά την υπογραφή του PSI, δεν έχουμε πλέον τη δυνατότητα μετατροπής των χρεών μας από ευρώ σε δραχμές.

Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα συνοδευόταν από υπερπληθωρισμό, καθώς επίσης από μεγάλες κοινωνικές αναταραχές, ενώ θα ήταν πολύ πιθανή η «εγκατάσταση» δικτατορικού καθεστώτος. Η μαζική επιδρομή στις τράπεζες (bank run) θα ήταν δεδομένη, ενώ η λέξη «καταστροφή» δεν θα μπορούσε να περιγράψει ούτε στο ελάχιστο, το τι ακριβώς θα επακολουθούσε.

Αν και είναι το δεύτερο χειρότερο δυνατό σενάριο για την Ελλάδα (το χειρότερο όλων είναι να οδηγηθεί στη δραχμή και στη χρεοκοπία, αφού λεηλατηθεί από τους δανειστές της τόσο η δημόσια, όσο και η ιδιωτική περιουσία των Ελλήνων), οφείλει να ληφθεί επίσης υπ’ όψιν - εάν δεν θέλει κανείς να βρεθεί ξαφνικά προ απροόπτου.