Β. Βιλιάρδος-ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΥΠΟΤΕΛΕΙΑΣ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΥΠΟΤΕΛΕΙΑΣ: Ο έλεγχος της Τρόικας δεν είναι τίποτα άλλο, από ένα «φύλλο συκής» - επομένως, είναι καλύτερα να παραμείνει στο σπίτι της η άχρηστη Τρόικα. Δεν αποφασίζει αυτή, εάν θα πάρει η Ελλάδα χρήματα ή όχι – οι αγορές αποφασίζουν

Περίληψη: Ο διεθνής Τύπος και κάποιες αναφορές μας, το απόλυτο αδιέξοδο της «υποτελούς» φορολογικής πολιτικής χωρίς αναπτυξιακό σχέδιο βιώσιμης εξόδου από την κρίση, η ουτοπία της ελεγχόμενης χρεοκοπίας, ακόμη και με διαγραφή χρέους 50%, η αδυναμία επιστροφής στη δραχμή, χωρίς τη μείωση του χρέους κατά 90%, η απαίτηση καθαρών λύσεων εκ μέρους των αγορών, οι δύο επιλογές της Ευρώπης, καθώς επίσης οι τεράστιες δυνατότητες της Ελλάδας, εάν αποφασίσει επιτέλους να αναλάβει μόνη της τις ευθύνες της - Keynes και Hayek.  

“Η Τρόικα απειλεί να σταματήσει τις πληρωμές των δόσεων στην Ελλάδα; Πρόκειται για ένα κακόγουστο αστείο, αφού όλοι γνωρίζουν ότι δεν πρόκειται να πάρει κανένας το ρίσκο μίας χρεοκοπίας. Τι απομένει λοιπόν; Το συμπέρασμα ότι, ο έλεγχος δεν είναι τίποτα άλλο, από ένα «φύλλο συκής». Επομένως, είναι καλύτερα να παραμείνει στο σπίτι της η άχρηστη Τρόικα. Δεν αποφασίζει αυτή, εάν θα πάρει η Ελλάδα χρήματα ή όχι – οι αγορές αποφασίζουν” (Financial Times D.)

“Θα έπρεπε να είναι ευτυχείς οι Έλληνες, επειδή η Τρόικα ανακοίνωσε ότι συμφωνεί με την επιστροφή της στην Αθήνα; Για να είμαστε ειλικρινείς (αν και Γερμανοί), σε καμία περίπτωση. Αυτά που διαπραγματεύθηκε η Ελληνική κυβέρνηση χθες τη νύχτα με την ΕΕ, οδηγούν τον Ελληνικό λαό σε νέα μέτρα λιτότητας, τα οποία χαρακτηρίζονται από την συντριπτική πλειοψηφία ως τρομακτικά, άδικα, αναποτελεσματικά και «αιμοβόρα».

Δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας στο δημόσιο θα καταργηθούν, ενώ τόσο οι συντάξεις, όσο και οι μισθοί θα μειωθούν ακόμη μία φορά. Ακριβώς πριν από το χειμώνα, θα επιβληθεί αυξημένη φορολογία στο πετρέλαιο θέρμανσης, παράλληλα με το νέο φόρο στα ακίνητα. Όποιος νομίζει ότι θα μπορούσε να κατευνάσει, να «αναισθητοποιήσει» καλύτερα την αγωνία του, καταφεύγοντας στα οινοπνευματώδη ποτά και στο τσιγάρο, θα απογοητευθεί – αφού θα επιβληθούν και σε αυτά ξανά φόροι, τους οποίους δεν θα μπορεί να πληρώσει” (Zeit, 21.09.11, σε ελεύθερη μετάφραση).  

“Είναι προς όφελος μας να πάψουμε να θυματοποιούμαστε, αναλαμβάνοντας όλες τις ευθύνες για τη σημερινή μας κατάσταση. Σε όσους δε θεωρούν ότι, οι Έλληνες Πολίτες είναι οι πραγματικοί ένοχοι της σημερινής κατάστασης, κυρίως επειδή αυτοί ψήφιζαν τα τελευταία τριάντα χρόνια τους εκπροσώπους τους στο Κοινοβούλιο, υπενθυμίζουμε ότι το ίδιο θα μπορούσε να ισχυρισθεί κανείς και για τους Γερμανούς - αφού οι Πολίτες έφεραν στην εξουσία τον Χίτλερ".

“Όπως έχουμε περιγράψει στην ανάλυση μας «υποθετικό σενάριο χρεοκοπίας», μετά την ανακοίνωση της στάσης πληρωμών από την Ελλάδα, επικρατεί το χάος στις χρηματαγορές, ενώ: «μάταια προσπαθεί η ΕΚΤ να ελέγξει την κατάσταση, από κοινού με τη Fed, με την Τράπεζα της Αγγλίας, με την Τράπεζα της Ιαπωνίας, με την Τράπεζα των Τραπεζών κλπ. – αφού η ευαίσθητη δομή του χρηματοπιστωτικού συστήματος καταστρέφεται, όταν παύει να υπάρχει εμπιστοσύνη» (άρθρο: Ψηφιδωτό πολεμικών συρράξεων). Δυστυχώς, η σημερινή αναταραχή στα διεθνή χρηματιστήρια δείχνει προς αυτήν την κατεύθυνση”

Αρθρο

Η Ελλάδα φαίνεται ότι έχει συνθηκολογήσει, ότι έχει καταθέσει τα όπλα καλύτερα, χωρίς καμία διαπραγμάτευση – τόσο απέναντι στη Γερμανία, όσο και στα πόδια του ΔΝΤ. Από την άλλη πλευρά, η Ευρωζώνη έχει επίσης συνθηκολογήσει – αφού έχει ηττηθεί κατά κράτος από τις αγορές. Η διαφαινόμενη δε «πονηρή» πρόθεση της να «ξεγελάσει» το χρηματοπιστωτικό κτήνος, ενισχύοντας το τραπεζικό της σύστημα, το οποίο διακινδυνεύει επισφάλειες ίσες με το 30% των συνολικών (υπολογίζεται ότι οι τράπεζες έχουν δανείσει τις επικίνδυνα υπερχρεωμένες χώρες με περίπου 30% - ενώ για το υπόλοιπο 70% θα κληθούν να πληρώσουν οι «αγορές»), μάλλον δεν πρόκειται να «ευοδωθεί».

Όπως έχουμε τεκμηριώσει στο άρθρο μας «Η Ελλάδα της δραχμής», το πρόγραμμα διάσωσης της Ελληνικής οικονομίας, ακόμη και αν εφαρμοσθεί η συμφωνία της 21^ης Ιουλίου από τους «εταίρους» της, δεν πρόκειται να την οδηγήσει στην έξοδο από την κρίση – ενώ όλοι οι νέοι φόροι που θα επιβάλλονται, θα επιδεινώνουν συνεχώς τόσο τα ελλείμματα (προϋπολογισμού και ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών), όσο και τα χρέη.

Όσον αφορά δε την πολιτική μας, εκτός των άλλων προβλημάτων θα ήταν (μεταφορικά) σαν να δίναμε την εντολή σε έναν δικηγόρο να κατασκευάσει το γκρεμισμένο σπίτι μας, μετά από μία τεράστια σεισμική δόνηση – υποθέτουμε ότι ο «δύστυχος» θα είχε ελάχιστες πιθανότητες να τα καταφέρει. Ο Πίνακας Ι που ακολουθεί, τα μεγέθη του οποίου είχαμε υπολογίσει τον Ιούλιο, είναι χαρακτηριστικός:

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Βασικά μεγέθη του προϋπολογισμού σε δις €, με ιδιωτικοποιήσεις, με εκποιήσεις καλύτερα, ύψους 15 δις € (ελπίζοντας φυσικά να διαψευσθούν προς το καλύτερο οι προβλέψεις μας)

Μεγέθη	2011	2012	2013	2014	2015
Έσοδα	55.500	57.165	58.880	60.646	62.465
Πρωτογενείς Δαπάνες	65.500	65.500	65.500	65.500	65.500
Τόκοι	16.000	16.000	17.029	18.023	18.980
Σύνολο δαπανών	81.500	81.500	82.529	83.523	84.480
Έλλειμμα	-26.000	-24.335	-23.649	-22.877	-22.015
Έλλειμμα / ΑΕΠ	-11,76%	-11,35%	-11,14%	-10,78%	-10,17%
ΑΕΠ*	221.000	214.370	212.226	212.226	216.470
Χρέος **	370.000	340.580	360.479	379.606	397.871
Χρέος / ΑΕΠ	167,5%	158,9%	169,8%	178,9%	183,8%

* ΑΕΠ 2009: 235.017  ΑΕΠ 2010: 230.173 -  ΑΕΠ 2011 με 4% ύφεση (αποπληθωρισμένα)

** Χρέος 2012: 370.000 – 50.000 (διαγραφή) + 24.335 (έλλειμμα) - 3.750 (αποκρατικοποιήσεις)

Πηγή: Μεσοπρόθεσμο από 10.06.2011  (διαφοροποιήσεις Β.Βιλιάρδος)

Αισιόδοξες υποθέσεις: (α) Μείωση του χρέους κατά 50 δις € το 2012 λόγω απόσβεσης τραπεζών, (β) μέσο επιτόκιο δανεισμού 5% (αφού εγκρίθηκε το 3,5% για να νέα δάνεια), (γ) ύφεση 2012 στο -3%, 2013 στο -1%, 2014 στο 0% και 2015 ανάπτυξη 2% (δ) έσοδα +3% από το 2012 λόγω νέων φόρων μεσοπρόθεσμου (ε) δαπάνες σταθερές  (στ) αποκρατικοποιήσεις συνολικά 15 δις €, μοιρασμένες εξ ίσου στα έτη 2012 – 2015 (3,75 δις € μειωτικές του χρέους)

Όπως φαίνεται από τον Πίνακα Ι, είχαμε προϋποθέσει ύφεση ύψους 4%, ενώ ήδη διαμορφώνεται στο 5,5% - γεγονός που σημαίνει ότι, το ΑΕΠ μας θα φτάσει στα 217 δις €, αντί στα 221 δις €, οπότε τα έσοδα θα περιορισθούν τουλάχιστον κατά 1 ακόμη δις €. Από την άλλη πλευρά, οι πρωτογενείς δαπάνες φαίνεται ότι θα αυξηθούν κατά 3%, οπότε θα υπάρξει ένα ακόμη κενό ύψους περί τα 2 δις €.

Για την κάλυψη αυτών των «κενών», συνολικού ύψους άνω των 3 δις €, η κυβέρνηση αποφάσισε νέους φόρους – ιδίως στα ακίνητα, προβλεπόμενου ύψους 2 δις €. Όμως, αφενός μεν οι νέοι φόροι θα μειώσουν ακόμη περισσότερο το ΑΕΠ (οπότε τα έσοδα), αφετέρου δεν πρόκειται να εισπραχθούν εντός του 2011. Το «πρόγραμμα» λοιπόν είναι εκ των προτέρων ανόητο, εσφαλμένο, ανεφάρμοστο και αναποτελεσματικό – «επαναστατικό» θα λέγαμε καλύτερα, αφού πιθανότατα θα προκαλέσει τεράστιες κοινωνικές αναταραχές, οι οποίες ενδεχομένως θα οδηγήσουν σε εμφυλίους πολέμους (δημόσιοι υπάλληλοι εναντίον ιδιωτικών κα.), σε αιματηρές συγκρούσεις, σε δίκες και σε «λαιμητόμους» (Γαλλική επανάσταση).    

Περαιτέρω, κρίνοντας από την πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ, με την οποία το δημόσιο χρέος του 2012 τοποθετήθηκε στο 190% του ΑΕΠ, υποθέτουμε  ότι δεν λαμβάνεται υπ’ όψιν καμία διαγραφή χρέους (άρα, η μη εφαρμογή της συμφωνίας της 21^ης Ιουλίου), καμία μείωση των πρωτογενών ελλειμμάτων, ακόμη μεγαλύτερη πτώση του ΑΕΠ, καθώς επίσης πολύ περιορισμένες αποκρατικοποιήσεις. Μόνο έτσι μπορεί κανείς να υπολογίσει το δημόσιο χρέος το 2012 στο 190% (ενός ΑΕΠ ύψους περί τα 210 δις €  - δηλαδή, δημόσιο χρέος στα 400 δις €).    

Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΠΟΡΙΑ 

Στην προκειμένη περίπτωση λοιπόν η ερώτηση, η οποία φαίνεται να απασχολεί τη διεθνή κοινότητα, είναι τι ακριβώς θα «σηματοδοτούσε» η αναπόφευκτη πτώχευση της Ελλάδας – αφού όλοι είναι βέβαιοι πως θα προκαλούταν μία χιονοστιβάδα, με αποτελέσματα που πολύ δύσκολα μπορούν να προβλεφθούν, για ολόκληρο τον πλανήτη. Εάν υποθέσουμε τώρα ότι, το πλέον ανώδυνο σενάριο είναι αυτό της ελεγχόμενης χρεοκοπίας, όπου η Ελλάδα θα συμφωνούσε με τους δανειστές της διαγραφή χρεών ύψους 50%, ποια θα ήταν τα επακόλουθα;

Υποθετικά πάντοτε, η Ελλάδα θα παρέμενε εντός της Ευρωζώνης, ενώ το ταμείο σταθερότητας (EFSF), το ΔΝΤ και η ΕΚΤ θα ήταν σύμφωνοι τόσο με τη διαγραφή, όσο και με την απαιτούμενη ανακεφαλαιοποίηση των Ελληνικών τραπεζών, καθώς επίσης με τις ανάγκες ρευστότητας τους – έτσι ώστε να μην χρεοκοπήσουν λόγω ανεπάρκειας κεφαλαίων ή/και από τις «επιδρομές» των καταθετών τους.

Ταυτόχρονα, θα ενισχυόντουσαν και οι τράπεζες εκείνων των χωρών (κυρίως της Γαλλίας, αλλά και της Γερμανίας), οι οποίες θα κινδύνευαν να χρεοκοπήσουν ή να σταματήσουν τη λειτουργία τους, λόγω χαμηλής επάρκειας των κεφαλαίων τους (το ΔΝΤ υπολόγισε τις ανάγκες των ευρωπαϊκών τραπεζών στα 300 δις € - σημαντικά χαμηλότερες λοιπόν από τις ανάγκες του EFSF, οι οποίες υπολογίζονται άνω των 2 τρις €).

Τέλος, η ΕΚΤ θα εμπόδιζε την εξάπλωση της πυρκαγιάς σε άλλες χώρες, ειδικά στην Ιταλία και στην Ισπανία, επεμβαίνοντας στην αγορά των ομολόγων τους – όπως ήδη συμβαίνει, με στόχο να παραμείνουν τα επιτόκια δανεισμού (spreads) σε λογικά επίπεδα (ενδεχομένως με τη βοήθεια της έκδοσης ευρωομολόγων).    

Οι υπόλοιποι δανειστές, οι αγορές δηλαδή (ουσιαστικά υπολογίζεται ότι το 70% των δανείων προσφέρεται από το 5% των πλουσιότερων ανθρώπων), θα έχαναν το 50% των απαιτήσεων τους – χωρίς να χρειασθεί να τους βοηθήσει κανείς και χωρίς να συμβεί κάτι σοβαρό στο σύστημα. 

Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΗΜΕΡΑ

Με βάση τα παραπάνω θα μπορούσε να συμπεράνει κανείς ότι, το πρόβλημα της Ελλάδας, καθώς επίσης της Ευρωζώνης, θα αποτελούσε πλέον παρελθόν. Είναι όμως έτσι ή μήπως πρόκειται για μία ακόμη «συλλογική ουτοπία»;

Καταρχήν, η Ελλάδα θα έχανε την πρόσβαση της στις αγορές για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα έσοδα του δημοσίου της θα συρρικνώνονταν δραματικά, ενώ για πολλά χρόνια δεν θα έφθαναν για την κάλυψη των δαπανών της – όσο και αν αυτές περιορίζονταν (λόγω ανεργίας, επιχειρηματικής άπνοιας, χρεοκοπιών των μικρομεσαίων εταιρειών κλπ.). Επομένως, οι υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης θα έπρεπε να συνεχίσουν να χρηματοδοτούν τόσο το κράτος, όσο και τις τράπεζες μας, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα – κάτι που πολύ δύσκολα θα μετέφεραν στους εκλογείς τους οι Πολιτικοί των άλλων χωρών.

Ακόμη όμως και αν κατάφερναν όλοι οι ηγέτες της Ευρωζώνης να πείσουν τους εκλογείς τους, θα έπρεπε παράλληλα να αντιμετωπίσουν το «μένος» των αγορών – οι οποίες είναι εξαιρετικά εκδικητικές και επιθετικές, όπως συμβαίνει με όλους όσους διαχειρίζονται μετρητά χρήματα. Είναι σχεδόν βέβαιο λοιπόν ότι, τα επιτόκια όλων των ευρωπαϊκών χωρών θα εκσφενδονίζονταν στα ύψη - αφού οι αγορές θα ήθελαν όχι μόνο να καλύψουν το κόστος της χρεοκοπίας της Ελλάδας, αλλά και να κερδίσουν από αυτό (ένας από τους κλασσικούς επιχειρηματικούς κανόνες είναι το ότι, πρέπει να κερδίζεις από τις ζημίες σου).

Η ΔΡΑΧΜΗ

Περαιτέρω, εάν υποθέσουμε ότι η Πολιτική νικούσε τις αγορές, επιβάλλοντας τις «εντολές» της (ένα μάλλον απίθανο σενάριο), θα μπορούσε να θεωρήσει κανείς ότι, η Ελλάδα θα έλυνε τα υπόλοιπα προβλήματα της (ανταγωνιστικότητα, εκβιομηχάνιση, εξαγωγές κλπ.), εάν ταυτόχρονα με τη διαγραφή του 50% των χρεών της, εγκατέλειπε τη ζώνη του ευρώ – υιοθετώντας τη δραχμή. Άλλωστε αυτό είχε κάνει και η Αργεντινή αφού χρεοκόπησε, «αποσυνδέοντας» το νόμισμα της από το δολάριο – με αποτέλεσμα να υποτιμηθεί ραγδαία το πέζο και στη συνέχεια να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα της.   

Χωρίς να επεκταθούμε στα προβλήματα της εκτόξευσης του συνολικού χρέους, δημοσίου και ιδιωτικού (η επιστροφή στη δραχμή θα ήταν καταστροφική για όλους τους δανειολήπτες, συμπεριλαμβανομένου του κράτους), θα αναφερθούμε μόνο στις συνέπειες της υιοθέτησης ενός εθνικού νομίσματος σε συνδυασμό με τη ραγδαία υποτίμηση του - για τους ανθρώπους μιας ανεπτυγμένης χώρας, με κατά κεφαλήν εισόδημα 30.000 $ (έναντι 5.000 $ της Αργεντινής τότε).

Όσο και αν θέλουμε να είμαστε αισιόδοξοι, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα ακολουθούσαν τεράστιες κοινωνικές αναταραχές (άρθρο μας), λόγω της ραγδαίας μείωσης του βιοτικού επιπέδου – οι οποίες θα μπορούσαν πολύ εύκολα να καταλήξουν στην άλωση της δημοκρατίας και στην «επέμβαση» στρατιωτικών δυνάμεων, λόγω ολοκληρωτικής «απορρύθμισης» του συστήματος (ενδεχομένως και για την προστασία της εθνικής κυριαρχίας).    

Οι αναταραχές αυτές θα επεκτείνονταν με βεβαιότητα σε όλες τις υπόλοιπες «ελλειμματικές» οικονομίες της ΕΕ, ενώ η Ευρωζώνη πολύ δύσκολα θα μπορούσε να πείσει ότι, η Ελλάδα αποτελεί ένα μεμονωμένο γεγονός  (όπως προσπαθεί σήμερα, θεωρώντας δυστυχώς ότι μπορεί να παραπλανήσει τις αγορές). Αμέσως μετά λοιπόν θα διαλυόταν ανεξέλεγκτα η Ευρωζώνη, η Ευρωπαϊκή Ένωση επίσης, θα επέστρεφαν οι εχθρότητες τους παρελθόντος, ενώ θα ακολουθούσαν πολλά άλλα «δεινά» (αρκετοί μιλούν ακόμη και για ένα 4^ο Ράιχ), τα οποία έχουμε αρκετές φορές αναλύσει στο παρελθόν.  

ΚΑΘΑΡΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

Είναι βέβαιο λοιπόν ότι, η συνταγή της υποτέλειας ή/και της αποφυγής των συγκρούσεων δεν οδηγεί πουθενά, όπως έχει αποδειχθεί πολλές φορές από την Ιστορία. Τόσο για την Ελλάδα, όσο και για την Ευρώπη, απαιτούνται καθαρές λύσεις – βιώσιμες, υπερήφανες και θαρραλέες.

Όσον αφορά την Ελλάδα, δεν υπάρχουν δυστυχώς πολλές επιλογές. Είτε δηλώνει άμεσα στάση πληρωμών (οπότε τουλάχιστον δεν θα επιβαρύνεται με τις δόσεις και τους τόκους του μη διαχειρίσιμου πλέον δημοσίου χρέους της), παραμένοντας φυσικά εντός του ευρώ, είτε συμφωνεί με την Τρόικα να διαγραφεί το 50% του χρέους, με εφικτά επιτόκια και μακροπρόθεσμη αποπληρωμή για το υπόλοιπο - επίσης, με σημαντικές παραγωγικές επενδύσεις στην οικονομία της, από τους ισχυρούς «εταίρους» της (εάν «πιεζόταν» αφόρητα να εγκαταλείψει το ευρώ, τότε η διαγραφή χρεών θα έπρεπε να είναι της τάξης του 90% - εάν ήθελε να παραμείνει κυρίαρχη χώρα).  

Όσον αφορά τώρα την Ευρώπη, 

(α) είτε δρομολογεί τη δημοσιονομική ένωση της - όπου όμως η Γερμανία, για παράδειγμα, δεν θα ελέγχει μόνο δημοσιονομικά την Ελλάδα, αλλά θα ελέγχεται και η ίδια από την Ελλάδα, θα υπάρχει απόλυτη ισοτιμία δηλαδή,

(β) είτε αποφασίζει το Σχέδιο Β – την «ελεγχόμενη έξοδο» όλων των χωρών από το κοινό νόμισμα, πριν είναι πολύ αργά για όλους μας.    

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η Ελλάδα μπορεί, αφού είναι μία πάμπλουτη, πολλαπλά προικισμένη χώρα, με ικανότατο «έμψυχο υλικό» – όταν κυβερνάται σωστά.  Δεν πρόκειται να σωθεί όμως ούτε από τις «αγορές», ούτε από τους «εταίρους» της, ούτε από τα πολιτικά της κόμματα – αλλά από τους ελεύθερους Πολίτες της, όταν επιτέλους βρουν όλοι μαζί το θάρρος, ενωμένοι και μαχητικοί, να πάρουν το μέλλον της χώρας τους στα δικά τους χέρια.

Για να τα καταφέρει η Ελλάδα χωρίς να επιβαρύνει κανέναν, ούτε το σύστημα δηλαδή, ούτε τους δανειστές ή τους πολίτες των άλλων χωρών της Ευρωζώνης, χρειάζονται παραγωγικές επενδύσεις – εκ μέρους των Ευρωπαίων «εταίρων» της, οι οποίοι την έχουν οδηγήσει στην κατάρρευση του παραγωγικού της ιστού, μέσα από τις ύπουλες παγίδες της νομισματικής ένωσης (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχει η ίδια μεγάλες ευθύνες).

Εάν όμως δεν συμβεί κάτι τέτοιο, παράλληλα με τη διαμόρφωση του επιτοκίου δανεισμού της στο βασικό της ΕΚΤ (1,5%), καθώς επίσης με την αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους της για 40 τουλάχιστον έτη, τότε είναι καλύτερα να κηρύξει άμεσα στάση πληρωμών – παραμένοντας εντός του ευρώ. Έτσι ξανά θα τα καταφέρει, αφού δεν θα πληρώνει πια τόκους, ούτε και χρεολύσια – επενδύοντας η ίδια στην αναβίωση του παραγωγικού της ιστού.

Η μοναδική ίσως περίπτωση να μην τα καταφέρει, είναι η επιλογή του δρόμου της υποτέλειας – η πιστή ακολουθία δηλαδή των εντολών της Τρόικας, οι οποίες οδηγούν σχεδόν με απόλυτη σιγουριά σε μία ακόμη μεγαλύτερη ύφεση («εκβάλλει» στην ολοκληρωτική καταστροφή μίας οικονομίας, καθώς επίσης στην υποδούλωση της).       

Κλείνοντας, υπενθυμίζουμε ένα μέρος από τη ζοφερή διάγνωση, την ανησυχητική θεώρηση καλύτερα των «πραγμάτων», η οποία εκφράσθηκε από τον Keynes στη Γενική Θεωρία του:

(α)  Μία οικονομία σε ύφεση, μπορεί να παραμείνει σε ύφεση. Δεν υπάρχει τίποτα εγγενές στον οικονομικό μηχανισμό, το οποίο να μπορεί να οδηγήσει την οικονομία στην έξοδο από την ύφεση. Είναι δυνατόν να υπάρχει «ισορροπία» και ταυτόχρονα ανεργία – ακόμη και μαζική ανεργία.

(β)  Η ευημερία εξαρτάται από τις επενδύσεις. Εάν μειωθούν οι επενδύσεις για κεφαλαιουχικό εξοπλισμό, θα ξεκινήσει μία διαδικασία συρρίκνωσης της οικονομίας. Μόνο εάν αυξηθούν οι επενδύσεις, θα ακολουθήσει η διαδικασία ανάπτυξης.

Τέλος, ένα κείμενο του F.A.Hayek σε ελεύθερη μετάφραση, το οποίο φαίνεται να ταιριάζει με αυτά που συμβαίνουν σήμερα στην Ελλάδα – «αναδεικνύοντας» τις ευθύνες μας:

“Η επιθυμία των ανθρώπων να αποφύγουν τις πικρές επιλογές, με τις οποίες πολύ συχνά τους φέρνει σε αντιπαράθεση η ψυχρή πραγματικότητα, δεν είναι καθόλου αδικαιολόγητη. Εν τούτοις, είναι λίγοι αυτοί οι οποίοι θέλουν να αποφύγουν τις οδυνηρές αποφάσεις, αφήνοντας τες σε κάποιους άλλους συνανθρώπους τους. Οι περισσότεροι εύχονται να καταστούν οι δύσκολες αποφάσεις (όπως για παράδειγμα η εθελούσια στάση πληρωμών) «ως εκ θαύματος» μη αναγκαίες – θέλοντας ουτοπικά να πιστεύουν ότι, το οικονομικό και πολιτικό σύστημα, στο οποίο ζουν, θα λύσει μόνο του τα προβλήματα του”.

Βασίλης Βιλιάρδος  (copyright)

Αθήνα, 23. Σεπτεμβρίου 2011

viliardos@kbanalysis.com