Καλλικράτης, η υγειονομική ταφή της τοπικής αυτοδιοικήσεως

Submitted by antibaro 

    Είναι εκπληκτικό να βλέπεις και να ακούς αναλύσεις περί του ΚΑΛΙΚΡΑΤΗ, εκπορευόμενες σχεδόν αποκλειστικά, από την κομματική νομιμότητα και κατ’ επέκταση από την αγωνία εκλογής  ή/ και επανεκλογής.

Η πολυπλοκότητα της εποχής μας και η καταδυνάστευση της από την Νέα Τάξη πραγμάτων και τον επαρχιώτικο αριστερό εθνομηδενισμό των απαίδευτων ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ, απαιτεί άλλου είδους ανάγνωση και αυτή υπάρχει στο ρίζωμα μας, είναι ο οικουμενικός μας πολιτισμός και η ανάδειξη μας ως πρόσωπα στην κοινωνία.

    Το αλωμένο από τους κομματικούς μηχανισμούς κράτος, αδυνατώντας να οργανώσει και να εφαρμόσει εθνικές οργανώσεις και να εφαρμόσει εθνικές στρατηγικές ανάπτυξης , όντας εθελόδουλο στις επιταγές των Βρυξελλών, αυτοδιαλύεται στους δήμους του σχεδίου ΚΑΛΙΚΡΑΤΗ.

    Πότε παρουσιάσθηκε πενταετές, εικοσαετές σχέδιο ανάπτυξης της Ελλάδος, όπου οι περιφέρειες θα είχαν τη θέση τους και οι δήμοι τον χώρο τους,  με πόρους, αρμοδιότητες και μηχανισμούς εφαρμογής;  Πότε διατυπώθηκαν οι θέσεις και οι ανάγκες των πολιτών; Πεζοδρόμηση και κοινοτικά κονδύλια το όνειρο όλων των «αρχόντων», αναπλάσεις πλατειών και μεγάλα λόγια το όριο τους.

    Ας παρουσιάσουμε όμως την Τοπική Αυτοδιοίκηση ως φορέα αναπτύξεως και πολιτισμού, τον πολιτισμό ως όχημα αναπτύξεως.

Η πλειοψηφία των πολιτών περιμένει από μία νέα πολιτική κατευθύνσεις, ερμηνευτικούς κώδικες, ερμηνευτικά σχήματα της πραγματικότητας, βεβαιότητα, συνέχεια και διάρκεια.

Οι πολίτες επαναδιατυπώνουν ότι χωρίς τους πολιτικούς, ιδεολογικούς και γνωστικούς χάρτες δεν μπορούν «να βαδίσουν μέσα στην κοινωνία και μέσα στην ιστορία». Είναι σαν να κινούνται σε μία άγνωστη πόλη χωρίς τον χάρτη της.

Οι χάρτες της ιδεολογίας και της πολιτικής είναι μηχανισμοί περιορισμού της πολυπλοκότητας, των πολλών προκλήσεων, απειλών, μηνυμάτων που δέχονται. Με αυτούς μπορούν να προδιαγράψουν τον χώρο της κοινωνίας και της ιστορίας, τις ιεραρχήσεις, τις προτιμήσεις, τις προτεραιότητες, να θετουν όρια, να καθορίζουν στάδια και στρατηγικές.

    Ζούμε την εποχή που επιδιώκει το τέλος του ανθρώπου ως φυσικού δημιουργήματος και την είσοδο στην εποχή των τεχνητών προσθηκών και αναγκών. Οι άνθρωποι γινόμαστε ανικανοποίητοι, αποπροσανατολισμένοι και δυστυχισμένοι. Ο τεχνικός πολιτισμός, η τεχνολογική εξέλιξη, παύουν να λειτουργούν ως ανθρώπινα δημιουργήματα, αλλά μετατρέπουν τον άνθρωπο σε προέκταση τους, σε εξάρτημα.

Η νέα εποχή απαιτεί από την κοινωνία να παραιτηθεί από κάθε συνοχή, συλλογικότητα και λειτουργικότητα.

Μόνη διέξοδος η επαναδιατύπωση του προτάγματος, η προστασία του διακυβεύματος, δηλαδή του πολιτισμού.

Εμείς όλοι θεωρούμε ότι κοινωνία σημαίνει την ενότητα που προκύπτει από σχέσεις βιοτικής συνυπάρξεως, αμοιβαιότητας στην εξυπηρέτηση αναγκών, λειτουργικότητας των θεσμών, συναλληλίας, από την κοινού μέθεξη στον λόγο και σε βιωματικές εμπειρίες.

Ο ρόλος του ανθρώπου στις κοινωνικές εξελίξεις είναι ζήτημα οντολογικής μεταμορφώσεως του ανθρώπου, όταν ο ίδιος συντελεί στη μεταβολή της κοινωνίας του. Η κοινωνική εξέλιξη είναι δημιούργημα των ανθρώπων και είναι θέμα παιδείας και εκπαιδεύσεως των ανθρώπων στο να ορίζουν τους κανόνες, τις αξίες, τις σημασίες που δίνουν νόημα στην προσωπική και κοινωνική ζωή.

    Η πόλη είναι εκείνο το γεγονός των σχέσεων κοινωνίας που προκύπτει  όταν ο σκοπός και ο άξονας της συλλογικότητας είναι μεταφυσικός και όχι χρηστικός, δηλαδή όταν περιέχεται  ο τρόπος να μεταβάλλεται η συλλογικότητα σε πόλη. Για να επιβεβαιώνεται η σύγκλιση του θεωρείν και ζην, του κοινωνείν και αληθεύειν.

    Πολιτισμός δηλώνει το προϊόν της πόλεως, αντανακλά τον τρόο της πόλεως, τις ιεραρχήσεις των αναγκών, την ανάγκη της «σχολής» («δοκεί τε η ευδαιμονία εν τη σχόλη είναι, ασχολούμεθα γαρ ίνα σχολάζωμεν»). (Σχόλη, η χρονική άνεση και ελευθερία από ατομική μέριμνα. Ανάγκη του κοινωνείν και όχι του ιδιωτεύειν.)

    Να οδηγηθούμε στον επαναπροσδιορισμό των σχέσεων μας με το χώρο. Να αντιληφθούμε ότι η πόλη είναι ο φύλακας της διαστρωματωμένης μνήμης, η κοινότητα αναγκαία για το ζην και η πόλη αναγκαία για το ευ ζην.

    Ο πολιτισμός δηλώνει την κίνηση από το ζην στο ευ ζην. Πολιτισμός είναι το σύνολο των μαστορικών οι οποίες μεταποιούν το ζην σε ευ ζην.

Άλλωστε η αξιοποίηση της κληρονομιάς καθίσταται δυνατή μέσα από την συγχώνευση των μελλοντικών ενεργειών  με τη μνήμη του τόπου.

    Η απαίτηση της περιφέρειας είναι: ένα κάποιο σχήμα οργανωτικής συσπειρώσεως της κοινωνικής αυτοάμυνας, κάποιοι άξονες συντονισμού της δημιουργικής αυτοενέργειας των πολιτών.

    Η αίσθηση του ιερού και της ευθύνης δεν διδάσκεται, δεν κηρύσσεται.

Προκύπτει, απαιτείται χρόνος μακρύς εκπαιδευτικής καλλιέργειας για να προκύψουν συλλογικοί εθισμοί αφομοιώσεως των θεμελιωδών αυτών προϋποθέσεων του κοινωνικού βίου.

Ο κανόνας είναι ότι οι συλλογικότητες βραδυπορούν, η ωρίμανση συλλογικών επιγνώσεων εμφανίζει αναπόφευκτη καθυστέρηση.

Χρειάζεται χρόνος πολύς, μετρημένος με τη διαδοχή των γενεών, για να γίνουν κοινή συνείδηση δεδομένα τα οποία η οξυδέρκεια των ολίγων εύστοχα και έγκαιρα εντοπίζει.

    Η Ταυτότητα είναι ο ιδιαίτερος τρόπος μετοχής στην επικρατούσα μορφή Οικουμένης. Η κοινωνία οφείλει να είναι αυτόνομη γιατί η κοινωνική εξέλιξη είναι δημιούργημα των ανθρώπων και είναι θέμα παιδείας και εκπαιδεύσεως των ανθρώπων στο να αποδέχονται πως αυτοί οι ίδιοι ορίζουν τους κανόνες, τις αξίες, τις σημασίες που δίνουν νόημα στην κοινωνική και ατομική ζωή.

    Ο Ελληνικός τρόπος περικλείει την ποιητική ικανότητα ανα-συνθέσεως νοημάτων. Η πραγματικότητα για τους Έλληνες είναι αυτή που επιβεβαιώνεται με το «κοινωνείν». Πόλη δεν είναι ο φυσικός χώρος, πόλη είναι η οργάνωση των ανθρώπων όπως προκύπτει από τη σύμπραξη και τη συνομιλία και ο πραγματικός χώρος βρίσκεται ανάμεσα  στους ανθρώπους.

Στον ελληνικό τρόπο του βίου το άτομο εξελίσσεται σε ΠΡΟΣΩΠΟ και αναδύεται το ενυπόστατο του Προσώπου (αυτονομία, απόλυτη υπαρκτική ελευθερία (αδέσμευτο από κάθε δεδομένο), συμπληρωματική ετερότητα του καθενός προς τον άλλο άνθρωπο).

    Στη γενική του μορφή, το σύστημα των πολιτισμικών ελκυστών ορίζεται από το δίπολο ζην και ευ ζην, όπου το πρώτο τίθεται προς βελτίωση και το δεύτερο προς επίτευξη. Μπορούμε, κατ’ αρχάς, να παρατηρήσουμε ότι η κίνηση από το ένα στο άλλο είναι μια δημιουργική διαδικασία. Έχουμε ένα «υλικό» και το μεταβάλλουμε σε κάτι άλλο. Κάποτε κατοικούσαμε στα δέντρα και στις σπηλιές. Κάποτε τρώγαμε όπως τα ζώα. Τώρα τρώμε σαν άνθρωποι (π.χ. στην ταβέρνα. Το ζην αναφέρεται  στο τρώγειν γενικά  . Το ευ ζην στον τρόπο του τρώγειν). Το ένα είναι  απρόσωπο. Το άλλο είναι εμπρόσωπο, αληθινά ανθρώπινο. Ανάμεσα στο ένα και στο άλλο μεσολαβούν αναρίθμητες μαστορικές, οι οποίες επεξεργάζονται την ύλη της φύσεως για να την κάνουν ύλη του προσώπου: μέσο κοινωνίας, για να πάμε από το απρόσωπο ζην στο εμπρόσωπο ευ ζην. Το ίδιο ισχύει σε όλη την κλίμακα του πολιτισμού. Ισχύει και για τον ίδιο τον άνθρωπο, καθώς ειδικές μαστορικές τον παραλαμβάνουν κι από «ξύλο απελέκητο» τον κάνουν «άνθρωπο».

Ο πολιτισμός είναι το σύνολο των μαστορικών, οι οποίες μεταποιούν το ζην σε ευ ζην.

Μια πιο καθολική λέξη για τη μαστορική είναι η λέξη παράδοση. Η μαστορική είναι παράδοση, η παράδοση είναι μαστορική. Έχει επικρατήσει  να ονομάζουμε «παράδοση» μόνο τα υπολείμματα μιας μαστορικής  η οποία έχει χάσει τους μαστόρους της. Αλλά  αυτό είναι απλώς η νεκρή παράδοση. Εδώ μιλάμε για ζωντανές παραδόσεις, δηλαδή για τον φυσικό μηχανισμό της ανθρώπινης δημιουργίας. Με την έννοια αυτή ο πολιτισμός είναι πάντοτε δομή παραδόσεων, άρα και η πολιτισμική ταυτότητα.

Το πολιτισμικό επίπεδο ενσαρκώνεται στο πολιτισμικό «προϊόν. Είναι το αποτέλεσμα της δημιουργικής διαδικασίας η οποία, προσβλέποντας στο σχετικό πρότυπο ευ ζην και χρησιμοποιώντας τις οικείες μαστορικές, μεταμόρφωσε το ζην. Φυσικά το επίτευγμα δεν ταυτίζεται με το πρότυπο. Δεν είναι όμως ούτε η «πρώτη ύλη». Είναι κάτι το «ενδιάμεσο». Μπορούμε να το κατανοήσουμε μόνο όταν γνωρίζουμε ποιοζην είχε υπόψη του να μεταμορφώσει ο πολιτισμικός δημιουργός, εμπνεόμενος από ποιο πρότυπο ευ ζην. Το πρώτο μας μιλά για κάτι απωθητικό, για κάποιο αρνητικό πρότυπο, ενώ το δεύτερο για κάτι το ελκυστικό, για κάποιο θετικό πρότυπο.

Ο ελληνικός πολιτισμός είναι δημιουργικός γιατί η αυτόνομη κοινωνία καλλιεργεί την ικανότητα των ανθρώπων να ζουν σε αμφιβολίες και αβεβαιότητες (η σημασία του ποιείν) (εναλλακτικά νοήματα, αμφισβητήσεις, δημιουργία νέου κόσμου νοημάτων).

Ο δυτικός πολιτισμός απαιτεί παγιωμένες νοητικές λειτουργίες ως προς την ικανότητα του λογικού υπολογισμού (προσαρμογή σε κοινωνικές απαιτήσεις με αποκρυσταλλωμένες ιδέες). Αυτό σημαίνει μειωμένες νοητικές ικανότητες παιγνιώδους νοημοσύνης και υστέρηση «ρεουσών» ικανοτήτων (λειτουργίες και ικανότητες που απαιτούν ενεργοποίηση του αισθησιοκινητικού συντονισμού, συν –κίνηση με φαντασία, σε σντιδιαστολή με τη λογική).

Η λογική είναι δομή γενικά κατασκευαστική, νοο- τροπία πολιτισμού με συγκλίνουσα λογική. Η ετερονομία της δυτικής κοινωνίας δεν δέχεται την αποκλίνουσα νοητική λειτουργία γιατί απειλεί το καθεστώς συμμορφώσεως στην αποκλίνουσα νοητική λειτουργία γιατί απειλεί το καθεστώς συμμορφώσεως στην κοινωνική λογική, προσφέροντας συνθετική ικανότητα.

Ο ελληνικός τρόπος περικλείει την ρέουσα νοημοσύνη, την αμφισβήτηση κοινωνικής νοηματοδοτήσεως, τους αναλογικούς συσχετισμούς.

Η Ελληνική ταυτότητα αποτελεί κατ’ αντίθεση προσδιορισμό, ώστε να είναι αυτό που είναι. Η ελευθερία του προσώπου ως ολότητας σημαίνει ότι, ενώ η ανθρώπινη μορφή είναι ένα μορφοκλασματικό (φράκταλ) της φυσικής υπάρξεως (υπάρχει μέσα στην αυτοομοιότητα, ομοείδεια των κοινών φυσικών ενεργειών), διαθέτει τη δυνατότητα αποδεσμεύσεως από το πεδίο ανάγκης που επιβάλλει η ταυτότητα αυτή (υπαρκτική ετερότητα) (η μορφή του ανθρώπου είναι φράκταλ της φύσεως του δημιουργού και γι’ αυτό ο άνθρωπος είναι ταυτόχρονα το ενικότερον και το καθολικότερον).

    Το μεγαλύτερο ανταγωνιστκό πλεονέκτημα της χώρας μας είναι ο πλούτος  της ιστορίας, των μνημείων, της φύσεως, της πολυμορφίας, του φωτός. Εδώ και μισό αιώνα περίπου ένας κύκλος κερδοσκοπίας  και ασέβειας εις βάρος της μνήμης, της φύσεως, της ιστορίας, του πολιτισμού καταστρέφει το Ελληνικό τοπίο. Κανείς δεν μέτρησε το κόστος αυτής της ιστορικής καταστροφής. Μετριέται ως πρόοδος, ενώ πρόκειται για καταστροφή. Η ύπαιθρος ερημώνεται ή αστικοποιείται, και η πόλις γίνεται μη –πόλις ή αντίπολις.

    Ο ελληνικός τρόπος, δηλαδή ο ελληνικός πολιτισμός (τρόπος του βίου), διακρινόταν από τη δομή και τη μορφή των πόλεων. Τώρα έχουμε ομογενοποιημένα αστικά κέντρα και μη – πόλεις κλώνους των Αθηνών. Κτίσματα χωρίς μνήμη, συμβολισμούς, ταυτότητα, αισθητική ποιότητα, αναγνωρισιμότητα. Το νέο πολιτισμικό προϊόν μη – πόλεως προκαλεί, παράγει ένα άλλο, τον μη τόπο, τον θάνατο του χώρου, του εδάφους. Είμαστε εκτός τόπου, εκτός γης. Άτοπος χώρα.

Αν οι πόλεις είναι η κοινωνία χαραγμένη στο έδαφος και η κοινωνία είναι η εξιδανίκευση αυτού που συμβαίνει στο χώρο, τότε βρισκόμαστε μπροστά σε μια τερατογένεση, στον Μινώταυρο και τον Λαβύρινθο, παρά σε ένα νέο πεδίο πολιτισμού. Στις σημερινές συνθήκες  παγκοσμιοποίησεως το μέλλον θα κριθεί στις πόλεις και στον χώρο. Μόνον κοινωνικές ομάδες και λαοί, με μια ώριμη επεξεργασμένη και ισχυρή συνείδηση της έννοιας του γενικού, Δημόσιου αγαθού, μπορούν να διαμορφώσουν μια αξιοπρεπή σχέση με τον χώρο. Όχι λαοί ιδιωτικοποιημένοι. Οι διαδικασίες παγκοσμιοποιήσεως αναβαθμίζουν την τοπική διάσταση και την διάσταση του τόπου.

    Ο δημόσιος χώρος υφίσταται την επίδραση των αλλαγών που συντελούνται με αντίστροφο τρόπο. Από την μία πλευρά, στερείται πλήθους δραστηριοτήτων που άνηκαν αποκλειστικά σ’ αυτόν, έτσι ώστε η ίδια του η ύπαρξη να απειλείται, καθώς πλήθος συστατικών του λειτουργιών, όπως το εμπόριο, η ενημέρωση, η αναψυχή, αλλά κι αυτή η ίδια η συνεύρεση, ο διάλογος, δεν αποτελούν πλέον αποκλειστικότητα του, καθώς η ψηφιακή πρόσβαση φαίνεται να καθιστά μη αναγκαία τη συνύπαρξη, την ταυτόχρονη δηλαδή παρουσία στον ίδιο τόπο. Από την άλλη, η κυριαρχία της συμβολικής εικόνας στο μοντέλο της κατανάλωσης οδηγεί αναπόφευκτα τον δημόσιο χώρο  της πόλης στην εικονοποίηση  του, στην  μετατροπή του σε εικόνα κα μάλιστα σε καλή εικόνα, σε συρραφή  δηλαδή αποσπασμάτων με συμβολικό χαρακτήρα, τοπόσημα, μνημεία, ιστορικά κτίρια και γειτονιές, μουσεία και χώρους κουλτούρας, αλλά και κέντρα εμπορίου κι αναψυχής, που πρέπει σε κάθε περίπτωση να διασφαλίσουν τις ιδιότητες του καθαρού και του ασφαλούς.

Ο επανασχεδιασμός του χώρου και του τόπου προκαλεί μεγάλες κοινωνικές αλλαγές. Μετασχηματίζοντας τον χώρο, το τοπίο, μετασχηματίζουμε τις κοινωνικές σχέσεις, τις ανθρώπινες σχέσεις. Να περάσουμε από την Τοπαφαγία στην Τοποφιλία.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

    Η παγκόσμια αγορά χρησιμοποιεί περιοχές από διαφορετικές χώρες και περιφέρειες ως ένα ενοποιημένο οικονομικό χώρο. Μέσα σ΄αυτόν τον χώρο, οι τοπικοί πόροι και τα αγαθά μετατρέπονται σε προϊόντα της αγοράς, η κατανάλωση των οποίων προωθείται δίχως κανένα ενδιαφέρον για την κοινωνική και την οικολογική βιωσιμότητα της παραγωγής τους. Ολόκληρες περιοχές με τα ιδιαίτερα στοιχεία τους (περιβαλλοντικά, πολιτιστικά, κοινωνικού κεφαλαίου) γίνονται αντικείμενο αυτής της παγκόσμιας διαδικασίας, γεγονός που συχνά τις απομυζά και τις εξαντλεί καταστρέφοντας τη διαφορετικότητα τους.

    Οποιοδήποτε εναλλακτικό μοντέλο σ’ αυτού του τύπου την παγκοσμιοποίηση, πρέπει να ξεκινήσει από τη διαμόρφωση ενός πολιτικού προγράμματος για την προστασία των τοπικών πόρων και των διαφορετικοτήτων, το οποίο θα προβάλλει διαδικασίες συνειδητής και υπεύθυνης αυτονομίας αλλά και την άρνηση κάθε εξωγενούς ελέγχου.

    Συζητάμε λοιπόν για το εγχείρημα της Τοπικής Αναπτύξεως, πλαισιωμένο από δίκτυα πολιτών και την επεξεργασία μορφών κατάλληλης διακυβέρνησης για τις τοπικές κοινωνίες.

    Προκειμένου να καταστεί δυνατόν ένα βιώσιμο μέλλον, οι τοπικές αυτοδιοικήσεις οφείλουν να αναλάβουν άμεσο ρόλο στην οικονομία. Δραστηριοποίηση η οποία πρέπει να στοχεύει στην ενδυνάμωση των τοπικών κοινωνιών, στην προστασία του περιβάλλοντος, της εδαφικής και της πολιτιστικής κληρονομιάς του κάθε τόπου.

    Η ενδυνάμωση των τοπικών κοινωνιών μέσα από νέες μορφές δημοκρατίας αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο του προγράμματος: η ενίσχυση των τοπικών κοινωνιών και της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων τους είναι, αφενός μεν ο μόνος δρόμος αντιστάσεως στην κυριαρχία της οικονομικής παγκοσμιοποιήσεως και αφ’ ετέρου ο μόνος τρόπος για την  ανάπτυξη δικτύων.

    Η Τ.Α. οφείλει να είναι το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας που σκοπεύει να μεταμορφώσει τους τοπικούς Ο.Τ.Α. από γραφειοκρατικούς οργανισμούς σε κοινωνικά εργαστήρια.

   Η προώθηση των αυτόνομων μορφών απασχολήσεως, των μικροεπιχειρήσεων και των εθελοντικών/ κονωνικών/ οικολογικών/ πολιτιστικών δραστηριοτήτων, δίνει τη δυνατότητα για την συγκρότηση νέων, αυτοδιαχειριζόμενων μορφών, στις οποίες ο ρόλος του κατοίκου/ παραγωγού είναι κεντρικός για την τοπική τους ανάπττυξη.

    Η σημασία του τελευταίου είναι καθοριστική για το πέρασμα από την διάκριση κατοίκου, παραγωγού, σε μια νέα κοινωνία όπου οι δύο αυτοί ρόλοι ενσωματώνονται σε μια ενιαία και εκτεταμένη ευθύνη για τοπική παραγωγή και ποιότητα ζωής.

Δίδεται περισσότερη σημασία στις τοπικές ταυτότητες αναζητώντας αναπτυξιακά προγράμματα προστασίας της τοπικής κληρονομιάς από την καταστροφή και την εξάλειψη τους.

    Επίσης προωθείται η ανασυγκρότηση του δημόσιου χώρου στις τοπικές κοινωνίες, ως χώρου όπου θα λαμβάνονται οι αποφάσεις για  το μέλλον της κοινότητας. Ο πρώτος στόχος πρέπει να είναι η διαμόρφωση μιας νέας σχέσεως ανάμεσα στους ψηφοφόρους και σ΄αυτούς που εκλέγονται.

    Η δημιουργία νέων δημοκρατικών μορφών για πολύπλοκες και δια-πολιτισμικές τοπικές κοινωνίες μπορεί να αποτελέσει το αληθινό αντίδοτο στην οικονομική παγκοσμιοποίηση και στον φόβο, την ανασφάλεια και την αδυναμία που προκαλεί η στρατιωτικοποίηση του παγκόσμιου συστήματος.

    Η ΤΟΠΙΚΟΠΟΙΗΣΗ, πάνω απ’ όλα, αναφέρεται στον χώρο. Αφορά στη βαθύτερη κατανόηση του τόπου στον οποίο ζούμε και την αίσθηση ότι ανήκουμε κάπου – σ’ έναν χώρο που συνδυάζει ιστορία, πολιτισμό, φυσικά χαρακτηριστικά και κοινωνικές σχέσεις. Αναφερόμενοι λοιπόν στην τοπικοποίηση εννοούμε μια σύνθετη διαδικασία επαναφοράς και επαναπροσδιορισμού της σχέσεως  μας με τον χώρο.

    Με οικονομικούς όρους, η τοπικοποίηση επιτυγχάνεται με την επιστροφή της πραγματικής οικονομίας, δηλαδή τη μείωση των αποστάσεων μεταξύ των παραγωγών και των καταναλωτών, τη δημιουργία οικονομιών ανθρώπινης κλίμακας και την επαναφορά ηθικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών όρων στην οικονομία και στην ανάπτυξη.

    Δύο είναι οι δρόμοι της αναπτύξεως της χώρας. Μιας αναπτύξεως που βάζει τα θεμέλια της αυτοτροφοδοτήσεως της. Όχι αυτής που στηρίζεται σε πήλινα πόδια, εξαρτάται από τις εξωτερικές ροές και κινείται στον αέρα της Σοφοκλέους.

    Ο ένας δρόμος είναι η ανάκτηση της γεωοικονομικής και γεωπολιτισμικής κεντρικότητας της χώρας. Αυτό όμως σημαίνει μια ολοκληρωμένη πολιτική υποδομών, σιδηροδρόμων-αυτοκινητοδρόμων-λιμανιών-αεροδρομίων, που θα αξιοποιεί αυτό το πλεονέκτημα και θα καθιστά την χώρα κέντρο του ευρωπαϊκού και παγκόσμιου συστήματος μεταφορών.

    Ο άλλος δρόμος είναι αυτός του ΤΟΠΙΚΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ που θεμελιώνει την ανάπτυξη στην αναζωογόνηση των τοπικών, περιφερειακών, παραγωγικών συστημάτων, στους πόρους του περιβάλλοντος και της φύσεως, στους πόρους της πολιτισμικής μας κληρονομιάς της πλουσιότερης του κόσμου και αξιοποιεί την γεωοικονομική κεντρικότητα και τις νέες τεχνολογίες.

    Η αρχιτεκτονική, δημογραφική, παραγωγική, διατροφική αναγέννηση της υπαίθρου θα οικοδομήσει μιαν  Ελλάδα πρωταγωνιστή στον τομέα των τροφίμων. Παρ’ όλο που λόγω ανεπάρκειας και αδιαφορίας του παλιού πολιτικού συστήματος χάσαμε το τραίνο των τροφίμων, ας αρθρώσουμε σωστά το σύστημα Ελλάδα και σε λίγα χρόνια μπορούμε να πρωταγωνιστήσουμε διεθνώς. Αυτό  έκαναν η Ισπανία και η Ιταλία.

    Αυτό που θέλουμε να κάνουμε είναι σαφές ότι απευθύνεται προς τους νέους ανθρώπους. Με αυτούς πρέπει να οικοδομήσουμε, να πετύχουμε το στόχο μας. Να  βγάλουμε τον αγρότη από την κοινωνική υποβάθμιση και την περιθωριοποίηση που τον κατέταξαν. Είπαμε, ειδικά προς τους νέους ανθρώπους: Είναι απαράδεκτο οι νέοι να μπαίνουν στην ουρά, να ταπεινώνονται για να διορισθούν. Να καταφεύγουν ως τζογαδόροι στο χρηματιστήριο και έτσι να καταρρέουν οικονομίες οικογενειακές, τοπικές αλλά και η εθνική οικονομία. Εμείς πιστεύουμε ότι διαθέτει μεγάλο κύρος, βάρος, αξιοπρέπεια αυτός που παράγει καλό κρασί, καλό λάδι, καλό τυρί, καλά αλλαντικά. Να προωθήσουμε μια άλλη ηθική και αναπτυξιακή παιδεία και όχι αυτήν της κερδοσκοπίας και της αρπαχτής. Γι’ αυτό ότι κάνουμε απευθύνεται στους νέους ανθρώπους. Λέμε ότι αγρότης σημαίνει έκφραση, καλλιέργεια, γι’ αυτό και καλλιεργητής. Αυτό το έκφρασε μέχρι σήμερα καλύτερα απ’ όλους ο Ησίοδος από την Άσκρα της Βοιωτίας. Δεν μας το δίδαξαν στα σχολεία. Πρέπει να πούμε όμως ότι σ’ αυτό που κάνουμε θέλουμε να έχουμε μαζί μας τους παππούδες, τις γιαγιάδες, την Τρίτη λεγόμενη ηλικία. Αυτοί είναι το μεγάλο απόθεμα, η αποταμίευση, το κεφάλαιο, ο πλούτος αιώνων. Αυτοί ξέρουν, έχουν τους παλιούς σπόρους, αυτοί ξέρουν τους παραδοσιακούς τρόπους παραγωγής. Με αυτούς μπορούμε να αναζωογονήσουμε και να αναδείξουμε τα παραδοσιακά παραγωγικά συτσήματα, τα εξαφανισμένα από τις ανεύθυνες πολιτικές προϊόντα. Να ανακτήσουμε τον εγκαταλειμμένο παραγωγικό γαστρονομικό μαγειρικό πλούτο, αυτά τα μεγάλα κοιτάσματα που πρέπει να εξερευνήσουμε.

    Ένα άλλο φαινόμενο σπουδαίο και ευνοϊκό στην οικοδόμηση του προτύπου μας για τη νέα αγροτικότητα είναι αυτό που ονομάζουμε η πολιτιστικοποίηση των αγορών και των προϊόντων. Αυτό το φαινόμενο προέκυψε από τις διαδικασίες της παγκοσμιοποίησης που στο χώρο της διατροφής εκφράσθηκε με ταMac Donalds όμως δεν είναι μόνο πρόταση διατροφής. Είναι ένα κοινωνικό εργασιακό παραγωγικό πρότυπο. Είναι εφιαλτικό να σκεφθεί ή να στοχεύει κανείς στην ομογενοποίηση του κόσμου δια της Μακντοναλντοποίησης.

    Νέα αγροτικότητα σημαίνει μια νέα πολιτική που δίνει ιδιαίτερο βάρος στον τομέα προώθησης των αγροτικών προϊόντων, στις πολιτικές επικοινωνίες , στο μάρκετινγκ. Διαφορετικά κυριαρχεί το μάρκετινγκ των πολυεθνικών, κυριαρχούν οι μεγάλες μάρκες.

    Σήμερα περιγράψαμε ορισμένους από τους δρόμους που οδηγούν στην αγροτική αναγέννηση και τη νέα αγροτικότητα. Οι  πρωταγωνιστές αυτού του οράματος, του σχεδίου, είναι πολλοί: οι άνθρωποι των πόλεων και της υπαίθρου, οι αγρότες, οι καταναλωτές, οι οικολόγοι.

    Πιστεύω όμως ότι αυτά που είπαμε μπορούν να συμπυκνωθούν σ’ αυτό που λέγεται για τους αρχαίους Έλληνες στη Magna Grecia, στην Μεγάλη Ελλάδα.

    Λένε, λοιπόν εκεί σήμερα, ότι οι αρχαίοι Έλληνες μαγείρευαν και έτρωγαν ένα φαγητό σαν να επρόκειτο να πεθαίνουν αύριο. Έχτιζαν όμως το σπίτι τους σαν να μην επρόκειτο να πεθάνουν ποτέ. Αυτά νομίζω συμπυκνώνουν όσα είπαμε και αποτελούν μια εθνική και οικονομική κληρονομιά, που ειδικά εμείς πρέπει να ανακτήσουμε γιατί την χάσαμε.

    Στην Κω και στην Κάλυμνο θα μπορούσε μία μεγάλη ποικιλία προϊόντων (μέλι, μυζήθρα, τυρί Κω, κρασί, βάρβαρα κ.α.) να ενταχθούν σε πρόγραμμα της νέας αγροτικότητας. Μπορούν να αναληφθούν πρωτοβουλίες για την ανάδειξη προϊόντων και τη χρήση τους στη διατροφή (π.χ. βάρβαρα αντί για ανθυγιεινά επεξεργασμένα δημητριακά).

    Οι νέες τεχνολογίες επιταχύνουν την προσωπική στάση/σχέση. Υποστηρίζουν την απομαζικοποίηση και την υπαρξιακή αυτονομία. Πρέπει οι ίδιοι οι πολίτες να πάρουν τα προβλήματα στα χέρια τους και να διαμορφώσουν κριτήρια που προσδιορίζουν οι ίδιοι. Η τοπική παραγωγή απευθύνεται σε τοπικές προτιμήσεις και ανάγκες για το σπίτι, τη γειτονιά, τις ομάδες, τους συνεταιρισμούς.

    Ενδιαφέρουσες είναι οι πρωτοβουλίες στη μίνι – πληροφορική. Όπου υπάρχει μεγάλο φάσμα έξυπνων και πολυδύναμων μηχανών που καταργούν σύνορα. Να θεωρήσουμε τους πολίτες ως «παραγαλωτές» (παραγωγοί+καταναλωτές), σύμφωνα με τον προσφυή χαρακτηρισμό του Toffler.

Οι παραγαλωτές παράγουν ποσοστό των καταναλώσεων τους και είναι οι βασικοί κριτές των αναγκών τους και του τρόοπου που θα τις αντιμετωπίσουν. Οι τάσεις της οικονομίας, μετατοπίζονται ώστε το μέτρο του πλούτου δεν θα είναι ούτε το χρήμα, ούτε ο εργάσιμος χρόνος, που θα έχει γίνει ο ίδιος παραγωγικός και δημιουργικός. Οι  νέες τεχνολογίες, αναλόγως του πως θα χρησιμοποιηθούν, υποστηρίζουν την προσωπική στάση, την απομαζικοποίηση και την αυτονομία. Αυτό βεβαίως προϋποθέτει ότι οι ίδιοι οι πολίτες «παίρνουν» τα προβλήματα στα «χέρια» τους πρκειμένου να διαμορφώσουν τη ζωή, τις ανάγκες, τα προϊόντα, την κατανάλωση, σύμφωνα με τα κριτήρια που θα καθορίζουν οι ίδιοι.

Με τη νέα τεχνολογία οργανώνεται η τοπική παραγωγή, η οποία απευθύνεται σε τοπικές προτιμήσεις και ανάγκες (σπίτι, γειτονιά, ομάδα, συνεταιρισμός, κ.λ.π.)

    Ο σύγχρονος άνθρωπος αν θέλει να διαφοροποιηθεί από την καταναλωτική μάζα, πρέπει να λειτουργήσει ως παραγαλωτής, να παράγει δηλαδή ποσοστό της καταναλώσεως του και να παραμένει κυρίαρχος κριτής των αναγκών του και του τρόπου που θα τις αντιμετωπίσει.

    Οφείλουμε ν’ αντισταθούμε στην ιδιωτικοποίηση του δημόσιου χώρου, να υποστηρίζουμε την συμμετοχή των πολιτών, να επαναποκαταστήσουμε την αξία της αρχιτεκτονικής και του σχεδιασμού.

    Θέση μας είναι να παρέμβουμε ώστε ο πολιτισμός να επιστρέψει στην πόλη, γιατί ο πολιτισμός είναι ο τρόπος που ζουν οι άνθρωποι της πόλεως, οι πολίτες.

    Θέση μας είναι να προβάλλουμε την ανάγκη της οντολογικής μεταμορφώσεως του ανθρώπου ώστε ο ίδιος να συντελεί στην εξέλιξη της κοινωνίας του.

    Θέση μας είναι η ανάδειξη του ΠΡΟΣΩΠΟΥ ως ανθρωπολογικού τύπου όπου πραγματώνεται η αλληλεγγύη, η αυτονομία, η προσφορά, η ελευθερία, η δικαιοσύνη.

    Θέση μας είναι ότι μια δημοκρατική κοινωνία λαμβάνει αποφάσεις και ότι αυτές οι αποφάσεις αντανακλούν τι θεωρεί ο λαός ως πραγματικές αξίες.

    Θέση μας είναι ότι κάθε κοινωνία, επομένως και η δική μας πρέπει να ζήσει αντιμετωπίζοντας τις συνέπειες του διλήμματος: να είναι σοφή ή παράλογη!

    Είναι ουσιαστικό το δικαίωμα του πολίτη να αντιστέκεται, να μην υπακούει και στην ανάγκη να υπερβαίνει την υπάρχουσα κάθε φορά εξουσία, μέχρι να διαμορφωθεί μια νέα αντίληψη. Έτσι προσδιορίζεται η διαφορά μεταξύ υπάρξεως και όντος.

    Να μελετήσουμε και να υποβάλλουμε προτάσεις  για θέματα κοινωνικού σχεδιασμού, κοινωνικών παρεμβάσεων, οργανώσεως και λειτουργίας του αστικού χώρου, κοινωνικού εξοπλισμού, ανακτήσεως και αναδείξεως του πολιτισμού (ιστορία, παράδοση, ανάδεικη του «τρόπου του βίου»).

    Να καταφέρουμε να αποδεσμευθούμε από τις ανάγκες της φύσεως μας. Να υπάρξει σκοπός που να υπερβαίνει την κατανάλωση και την κυριαρχία, δια της αναδείξεως του ΠΡΟΣΩΠΟΥ (δηλαδή του μετά – ατομικιστικού και μετα –κολλεκτιβιστικού, μη αυτοποιημένου τύπου ανθρώπου, που είναι άλλωστε και αίτημα της νεωτερικής κρίσεως).

    Η αντίληψη της αρμονίας της φύσεως και της αρχιτεκτονικής προέρχεται όταν η έννοια του μέτρου και του ορίου είναι κυρίαρχη. Η τέχνη να βλέπεις τον ορίζοντα, το αίτημα της φύσεως να γίνεται ανθρώπινο, η φυσική θέση να γίνεται τόπος συναντήσεως, σκηνή θεάτρου. Μια στρατηγική τοπικής αναπτύξεως ως στρατηγική για μία άλλου τόπου παγκοσμιοποίηση, αυτό που ονομάζεται ΠΑΝΤΟΠΟΣ, βλέπει την αναβάθμιση της κληρονομιάς ενός τόπου ως θεμελιώδη προϋπόθεση για τη διαρκή παραγωγή πλούτου. Βλέπει στην παραγωγή εδάφους, τόπου υψηλής ποιότητας όχι μόνο φυσικής αλλά αρχιτεκτονικής, αισθητικής, κοινωνικής και βιωσιμότητας. Η παραγωγή εδάφους, χώρου, τόπου, τοπίου, η αποκατάσταση του ιστορικού περιβάλλοντος ως σύνολο, η αρμονία του συνόλου, είναι ένα μέσο του αιώνα κατά της πτώσεως των αξιών, την υποβάθμιση, την ασχήμια, την νέα φτώχεια.

    Για να αντιμετωπίσουμε τον άκρατο εκσυγχρονισμό, που δαιμονοποιεί την παράδοση, επιδιώκει την εξάλειψή της και απαιτεί την απόλυτη νεωτερική ευθυγράμμιση, τον φονταμενταλισμό, ο οποίος δαιμονοποιεί οτιδήποτε το νεωτερικό και προσπαθεί, στηριζόμενος στα παραδοσιακά υπολείμματα, να φτιάξει το καβούκι – καταφύγιο μέσα στο οποίο θα χωθούμε – για να γλιτώσουμε και να «σώσουμε την ταυτότητα μας» και για να προτάξουμε την Τρίτη λύση, που ως καινούρια δεν έχει ακόμα όνομα, εντάσσει σε μια μετανεωτερική στρατηγική, τόσο τον εκσυγχρονισμό όσο και την παράδοση: Μετέχοντας εκεί που κυρίως «πονάει» ο σύγχρονος κόσμος, δηλαδή στην έλλειψη σκοπού, στη διαμόρφωση του ζητούμενου μετα – ατομικού, μετα – ομαδικού και μετα – μηχανικού ανθρώπου (πρόσωπο), ο σύγχρονος Έλληνας μπορεί να περάσει «κατ’ ευθείαν» στη μετα – νεωτερικότητα. Χωρίς να υποστεί υποχρεωτικά το πουργατόριο της «συστηματικής» αλλοτριώσεως – κρίσεως που συνοδεύει το τέλος της νεωτερικότητας. Μπορεί να κερδίσει έτσι, παρεπιμπτόντως και τα πλεονεκτήματα του πρωτοπόρου, ένα από τα οποία είναι η εθνική του επιβίωση.

    Όλα αυτά αποτυπωμένα σε Καταστατικό χάρτη του Εδάφους και του Τόπου. Να επαναφέρουμε την κεντρικότητα του τόπου, του χώρου, του εδάφους και να επαναφέρουμε τον άνθρωπο κάτοικο, αντί του καταναλωτή, μέσα στο πλαίσιο της Πόλεων και του Τόπου Παιδείας.

Αυτά όλα είναι αναγκαίες συμβάσεις για την ψυχοσωματική φύση του ανθρώπου, για την ευζωία του, την υγεία του (ψυχική και σωματική), για τις ιεραρχήσεις στη ζωή του, για την ποιότητα της ζωής του.

Κως, Μάϊος 2010                                                          Δρ Δημήτριος Κ. Γερούκαλης