ΙΟΥΛΙΟΣ ΕΒΟΛΑ-«Το μυστικό του εκφυλισμού»

Όποιος προσφέρεται  ν’ απορρίψει τον ορθολογιστικό μύθο της «προόδου» και την ερμηνεία της ιστορίας ως μιας αδιάκοπης θετικής εξέλιξης της ανθρωπότητας, θα βρεθεί σταδιακά να στρέφεται  προς την κοσμοαντίληψη που ήταν κοινή σε όλους τους μεγάλους παραδοσιακούς πολιτισμούς και η οποία είχε στο κέντρο της την ανάμνηση μιας διαδικασίας εκφυλισμού, αργής συσκότισης ή κατάρρευσης ενός προηγούμενου ανώτερου κόσμου. Όσο διεισδύουμε βαθύτερα σ’ αυτήν την νέα (και παλαιά) ερμηνεία, συναντάμε διάφορα προβλήματα, μεταξύ των οποίων κυριότερο είναι το ζήτημα του μυστικού του εκφυλισμού.

Στην κυριολεκτική έννοια του όρου, αυτό το ζήτημα δεν είναι καθόλου καινούργιο. Ενώ αναλογιζόμαστε τα υπέροχα κατάλοιπα  πολιτισμών των οποίων ούτε  καν η ονομασία δεν  έφθασε έως εμάς, αλλά τα οποία φαίνεται να μεταφέρουν - ακόμη και στο φυσικό υλικό τους- ένα μεγαλείο και μια δύναμη που είναι κάτι περισσότερο από γήινη, σχεδόν ο καθένας παρέλειψε ν’ αναρωτηθεί για τον θάνατο των πολιτισμών κι ένοιωσε την ανεπάρκεια των λόγων που παρέχονται  συνήθως για να τον εξηγήσουν.

Πρέπει να ευχαριστήσουμε τον Κόμη ντε Γκομπινώ για την καλύτερη και πιο γνωστή περίληψη αυτού του προβλήματος, αλλά και για μια αριστοτεχνική κριτική των κυρίων  υποθέσεων περί αυτού. Η λύση του με βάση την φυλετική σκέψη και την φυλετική καθαρότητα περιέχει επίσης μια μεγάλη δόση αλήθειας, θα πρέπει όμως να επεκταθεί με λίγες παρατηρήσεις σχετικές με μιαν υψηλότερη τάξη πραγμάτων. Επειδή υπήρξαν πολλές περιπτώσεις κατά τις οποίες ένας πολιτισμός κατέρρευσε ακόμα κι’  αν η φυλή του παρέμενε καθαρή, όπως είναι ιδιαίτερα εμφανές σε ορισμένες ομάδες που έχουν υποστεί αργή, αδυσώπητη εξαφάνιση παρά το ότι παρέμειναν τόσον απομονωμένες φυλετικά σαν να ήσαν νησιά.

Ένα αρκετά πρόσφορο παράδειγμα είναι η περίπτωση των Σουηδών και των Ολλανδών. Αυτοί οι λαοί βρίσκονται σήμερα στην ίδια φυλετική κατάσταση όπως ήταν πριν από δύο αιώνες, αλλά τώρα δεν μπορούν να βρεθούν πολλά από τα χαρακτηριστικά ηρωικής διάθεσης και φυλετικής συνειδητοποίησης που  κάποτε κατείχαν . Άλλοι μεγάλοι πολιτισμοί φαίνεται ότι παρέμειναν απλώς στατικοί σε μουμιοποιημένη κατάσταση : ήταν  από καιρό νεκροί εσωτερικά, έτσι ώστε να χρειάστηκε μια ελάχιστη ώθηση για να τους κατεδαφίσει. Αυτή ήταν η περίπτωση, για παράδειγμα, του αρχαίου Περού, αυτής της γιγαντιαία ηλιακής αυτοκρατορίας, που εκμηδενίστηκε από μερικούς τυχοδιώκτες προερχόμενους  από τον χείριστο όχλο της Ευρώπης.

Αν κοιτάξουμε το μυστικό του εκφυλισμού από αποκλειστικά παραδοσιακή σκοπιά, γίνεται ακόμα δυσκολότερο να το λύσουμε εντελώς. Είναι λοιπόν θέμα κατανομής όλων των πολιτισμών σε δύο βασικές κατηγορίες. Από την μία πλευρά υπάρχουν οι παραδοσιακοί πολιτισμοί, των οποίων η αρχή είναι ίδια και αναλλοίωτη, παρ’ όλες τις διαφορές που διαπιστώνονται στην επιφάνεια. Ο άξονας αυτών των πολιτισμών κι η κορυφή της ιεραρχικής τάξης τους αποτελούνται από μεταφυσικές, υπερ-ατομικές δυνάμεις κι ενέργειες, οι οποίες χρησιμεύουν για να ενημερώνουν και να δικαιώνουν όλα όσα είναι απλώς ανθρώπινα, παροδικά, υποκείμενα στο γίγνεσθαι και στην «ιστορία». Από την άλλη πλευρά υπάρχει ένας «σύγχρονος πολιτισμός», ο οποίος είναι πραγματικά μια «αντι-παράδοση» κι ο οποίος εξαντλείται σε κατασκευή καθαρά ανθρώπινων και γήινων συνθηκών και στην συνολική ανάπτυξή τους σ’ επιδίωξη  μιας ζωής εντελώς αποκομμένης από τον «ανώτερο κόσμο».

Από την άποψη της τελευταίας πλευράς, το σύνολο της ιστορίας είναι εκφυλισμός, γιατί δείχνει την καθολική πτώση των προηγούμενων πολιτισμών του παραδοσιακού τύπου, καθώς και την αποφασιστική και βίαιη άνοδο ενός νέου παγκόσμιου πολιτισμού του «σύγχρονου» τύπου.

Ένα διπλό ερώτημα προκύπτει από αυτό :

Κατ' αρχάς, πώς ήταν ποτέ δυνατόν να επιτευχθεί αυτό ; Υπάρχει ένα λογικό σφάλμα που διέπει ολόκληρο το δόγμα της εξέλιξης : είναι αδύνατο κάτι το  ανώτερο  να μπορεί να αναδυθεί από κάτι το κατώτερο και κάτι το μεγαλύτερο από κάτι το μικρότερο. Αλλά μήπως δεν αντιμετωπίζουμε μια παρόμοια δυσκολία στην λύση του δόγματος της υποστροφής; Πώς είναι ποτέ δυνατόν το ανώτερο να καταπέσει ; Αν είχαμε να κάνουμε με απλές αναλογίες, θα ήταν εύκολο ν’ ασχοληθούμε μ’ αυτό το ερώτημα. Ένας υγιής άνθρωπος μπορεί ν’ αρρωστήσει. Ένας ενάρετος μπορεί να μεταστραφεί σε  φαύλο. Υπάρχει ένας φυσικός νόμος τον οποίο ο καθένας θεωρεί ως δεδομένο : ότι κάθε ζωντανό ον, ξεκινά με τη γέννηση, έχει ανάπτυξη, αποκτά δύναμη, κατόπιν έρχονται τα γηρατειά, η αποδυνάμωση και η διάλυσή του. Και ούτω καθεξής. Αυτός όμως ο νόμος απλά αφηγείται, δεν εξηγεί, ακόμη κι αν αποδεχθούμε  ότι τέτοιες αναλογίες σχετίζονται πράγματι με το ζήτημα που τίθεται εδώ.

Δεύτερον, δεν είναι μόνο ένα θέμα που εξηγεί την πιθανότητα του εκφυλισμού ενός συγκεκριμένου πολιτιστικού κόσμου, αλλά και την πιθανότητα ο εκφυλισμός ενός πολιτιστικού κύκλου να μπορεί να περάσει σε άλλους λαούς και να τους σύρει προς τα κάτω μαζί του. Για παράδειγμα, δεν πρέπει μόνο να εξηγήσουμε πώς κατέρρευσε η αρχαία δυτική πραγματικότητα, αλλά πρέπει επίσης να δείξουμε τον λόγο για τον οποίο στάθηκε δυνατόν ο «σύγχρονος» πολιτισμός  να κατακτήσει σχεδόν ολόκληρο τον κόσμο, αλλά  και γιατί είχε την δύναμη να εκτρέψει τόσο πολλούς λαούς από οποιοδήποτε άλλο είδος πολιτισμού και να κυριαρχήσει ακόμη κι όταν κράτη ενός  παραδοσιακού είδους φαινόταν να είναι ζωντανά (αρκεί γι’ αυτό να θυμηθούμε απλά την Άρια Ανατολή).

Από αυτή την άποψη, δεν είναι αρκετό να πούμε ότι έχουμε να κάνουμε με μια καθαρά υλική και οικονομική κατάκτηση. Η άποψη αυτή φαίνεται πολύ επιφανειακή, για δύο λόγους. Κατ' αρχάς, μια χώρα κατακτημένη στο υλικό επίπεδο βιώνει επίσης, μακροπρόθεσμα, επιρροές ενός ανώτερου είδους που αντιστοιχεί στον πολιτιστικό τύπο του κατακτητή. Πράγματι, μπορούμε να δηλώσουμε, ότι η ευρωπαϊκή κατάκτηση σπέρνει σχεδόν παντού τους σπόρους του «εξευρωπαϊσμού», δηλαδή, του «σύγχρονου» ορθολογιστικού, εχθρικού προς την παράδοση, ατομικιστικού τρόπου σκέψης. Δεύτερον, η παραδοσιακή αντίληψη του πολιτισμού και του κράτους είναι ιεραρχική, όχι δυαδική. Οι φορείς της δεν θα υπέγραφαν ποτέ, χωρίς σοβαρές επιφυλάξεις, τις αρχές  : «Απόδωτε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι» και «H εμή βασιλεία ουκ έστιν του κόσμου τούτου». Γιαεμάς, «Παράδοση» είναι η νικηφόρα και δημιουργική παρουσία μέσα σ’ αυτόν τον κόσμο του στοιχείου  αυτού το οποίο δεν είναι «αυτού του κόσμου», δηλαδή του Πνεύματος, νοούμενου ως μια δύναμη ισχυρότερη από οποιαδήποτε απλώς ανθρώπινη ή  υλική δύναμη.

Αυτή είναι μια βασική ιδέα της αυθεντικά παραδοσιακής άποψης για την ζωή, η οποία δεν μας επιτρέπει να μιλάμε με περιφρόνηση των απλώς υλικών κατακτήσεων. Αντίθετα, η υλική κατάκτηση είναι το σημάδι, αν όχι μιας πνευματικής νίκης, τουλάχιστον μιας πνευματικής αδυναμίας ή ενός είδους πνευματικής  «υποχώρησης» στους πολιτισμούς που κατακτήθηκαν κι έχασαν την ανεξαρτησία τους. Παντού όπου το Πνεύμα, θεωρούμενο ως η ισχυρότερη δύναμη, ήταν πραγματικά παρόν, ποτέ δεν εστερείτο μέσων - ορατών ή με άλλο τρόπο- που του επέτρεπαν ν’ αντισταθεί προς ολόκληρη την τεχνική και υλική υπεροχή του αντιπάλου. Αλλά αυτό δεν συνέβη. Έτσι θα πρέπει να γίνει δεκτό, ότι πίσω από την παραδοσιακή πρόσοψη του κάθε λαού τον οποίο μπόρεσε να κατακτήσει ο «σύγχρονος» κόσμος κρυβόταν εκφυλισμός. Συνεπώς η Δύση απλά πρέπει να ήταν ο πολιτισμός  στον οποίο μια κρίση που ήταν ήδη καθολική έλαβε την οξύτατη  μορφή της. Εκεί ο εκφυλισμός έφθασε  -να το θέσουμε έτσι-  σ’ ένα πλήγμα νοκ-άουτ, και όπως επήλθε, παρέσυρε με λιγότερη ή περισσότερη ευκολία άλλους λαούς, στους οποίους σίγουρα η υποστροφή δεν είχε «προοδεύσει» τόσο πολύ, αλλά η παράδοση τους είχε ήδη χάσει την αυθεντική της δύναμη, έτσι ώστε οι λαοί αυτοί δεν ήσαν πλέον σε θέση να προστατεύσουν τον εαυτό τους από μιαν εξωτερική επίθεση.

Μ’ αυτές τις σκέψεις, η δεύτερη πτυχή του προβλήματος μας ανάγεται στην πρώτη. Είναι κυρίως ζήτημα διασαφήνισης  του νοήματος και της πιθανότητας του εκφυλισμού, χωρίς αναφορά σε άλλες περιστάσεις.

Γι ' αυτό, για ένα πράγμα πρέπει να είμαστε σαφείς : είναι λάθος να υποθέσουμε ότι η ιεραρχία τού παραδοσιακού κόσμου βασίζεται σε μια τυραννία των ανώτερων τάξεων. Αυτή είναι απλά  μια «σύγχρονη» αντίληψη, εντελώς ξένη προς τον παραδοσιακό τρόπο σκέψης. Η παραδοσιακή διδασκαλία επινοήθηκε πράγματι με πνευματική δράση ως μια «δράση δίχως δράση». Η παραδοσιακή διδασκαλία μιλάει για την «ακίνητη πηγή κίνησης». Παντού χρησιμοποίησε τον συμβολισμό του «πόλου», του αναλλοίωτου άξονα γύρω από τον οποίο λαμβάνει χώρα κάθε διατεταγμένη κίνηση (έχουμε και αλλού δείξει ότι αυτό είναι το νόημα της σβάστικας, του «αρκτικού σταυρού»). Πάντοτε τόνισε την «Ολύμπια» πνευματικότητα  και την αυθεντική εξουσία, καθώς και τον τρόπο της να επενεργεί άμεσα στους υπηκόους της, όχι με βία, αλλά με την «παρουσία» της. Τέλος, η παραδοσιακή διδασκαλία χρησιμοποίησε την παρομοίωση του μαγνήτη, στην οποία  βρίσκεται το κλειδί στο  ερώτημά  μας, όπως θα δούμε τώρα.

Μόνο σήμερα, θα μπορούσε κάποιος να φανταστεί ότι, οι αυθεντικοί φορείς του Πνεύματος ή της Παράδοσης καταδιώκουν ανθρώπους ώστε να τους συλλάβουν και να τους  βάλουν στις θέσεις τους - εν ολίγοις, ότι «διαχειρίζονται» τους ανθρώπους, ή έχουν οποιοδήποτε προσωπικό συμφέρον για την δημιουργία και την διατήρηση εκείνων των ιεραρχικών σχέσεων, βάσει των οποίων μπορούν φανερά  να παρουσιαστούν ως οι κυβερνήτες.

Αυτό θα ήταν γελοίο και παράλογο. Πολύ περισσότερο, η αναγνώριση εκ μέρους των κατώτερων αποτελεί την πραγματική βάση κάθε παραδοσιακής κατάταξης. Δεν είναι το υψηλότερο που χρειάζεται το χαμηλότερο, αλλά το αντίθετο. Η ουσία της ιεραρχίας είναι ότι σε ορισμένους ανθρώπους ενυπάρχει ως μια πραγματικότητα, ως κάτι ζωντανό, το οποίο στους υπόλοιπους υπάρχει μόνο σε κατάσταση ενός ιδανικού, ενός προαισθήματος, μιας διάχυτης προσπάθειας Έτσι, μοιραία οι τελευταίοι έλκονται από τους πρώτους κι η χαμηλότερη κατάστασή τους είναι μια κατάσταση  υποταγής, λιγότερο σε κάτι ξένο, απ’ ότι στον ίδιο τον  αληθινό «εαυτό» τους. Εδώ βρίσκεται στον παραδοσιακό κόσμο, το μυστικό ολόκληρης της ετοιμότητας για θυσία, όλου του  ηρωισμού, όλης της πίστης.  Κι από την άλλη πλευρά,  το μυστικό ενός κύρους, μιας εξουσίας  και μιας ήρεμης δύναμης στην οποία δεν μπορεί να υπολογίζει ούτε ο πιο βαριά  οπλισμένος τύραννος.

Μ’ αυτές τις εκτιμήσεις, φθάσαμε πολύ κοντά στην επίλυση όχι μόνο του προβλήματος του εκφυλισμού, αλλά επίσης και της πιθανότητας μιας συγκεκριμένης πτώσης. Μήπως ίσως κουραστήκαμε ν’ ακούμε πως η επιτυχία κάθε επανάστασης δείχνει την αδυναμία και τον εκφυλισμό των προηγούμενων αρχόντων ; Μια αντίληψη αυτού του είδους είναι πολύ μονόπλευρη. Αυτό θα είχε πράγματι συμβεί εάν κάποια αγριόσκυλα ήσαν δεμένα, και ξάφνου ξέφευγαν : αυτή θα ήταν μια απόδειξη ότι τα χέρια που κρατούσαν τα  λουριά τους είχαν καταντήσει ανίκανα ή αδύναμα. Αλλά τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά τοποθετημένα στο πλαίσιο της πνευματικής κατάταξης, της οποίας την πραγματική βάση έχουμε εξηγήσει προηγουμένως. Αυτή η ιεραρχία εκφυλίζεται και μπορεί ν’ ανατραπεί μόνο σε μία περίπτωση: όταν το άτομο  εκφυλίζεται, όταν χρησιμοποιεί την θεμελιώδη ελευθερία του για ν’ αρνηθεί το Πνεύμα, για ν’ αποκόψει την ζωή του από κάθε υψηλότερο σημείο αναφοράς και για να υπάρχει «μόνο για τον εαυτό του».

Στην συνέχεια οι επαφές θραύονται μοιραία, υποχωρεί η μεταφυσική τάση στην οποία οφείλει την ενότητά του ο παραδοσιακός οργανισμός, κάθε δύναμη αμφιταλαντεύεται στην πορεία της και τελικά διαφεύγει ελεύθερη. Βέβαια οι κορυφές  παραμένουν στα ύψη τους καθαρές κι απαραβίαστες, αλλά το υπόλοιπο, το οποίο εξαρτιόταν από αυτές, γίνεται τώρα μια χιονοστιβάδα, μια μάζα που έχει χάσει την ισορροπία της και πέφτει, ανεπαίσθητα στην αρχή αλλά με ολοένα ταχύτερη κίνηση, μέχρι τα βάθη και τα χαμηλότερα επίπεδα της κοιλάδας. Αυτό είναι το μυστικό κάθε εκφυλισμού και επανάστασης. Ο Ευρωπαίος πρώτα κερμάτισε την ιεραρχία στον εαυτό του, ξεριζώνοντας τις δικές του εσώτερες δυνατότητες, στις οποίες αντιστοιχούσε η βάση της τάξης, την οποία στην συνέχεια θα καταστρέψει εξωτερικά.

Αν η χριστιανική μυθολογία αποδίδει την Πτώση του Ανθρώπου και την Εξέγερση των Αγγέλων στην ελευθερία της βούλησης, τότε αφορά σχεδόν στην ίδια σημασία. Αφορά στο τρομακτικό δυναμικό που ενοικεί στον άνθρωπο, το δυναμικό της χρησιμοποίησης της ελευθερίας ώστε να καταστρέψει την πνευματικότητα  και να εξορίσει οτιδήποτε θα μπορούσε να του εξασφαλίσει  μια υπερ-φυσική αξία. Αυτή είναι μια μεταφυσική απόφαση : το ρεύμα που διασχίζει την ιστορία στις πιο ποικίλες μορφές του γεμάτου  μίσους, αντιπαραδοσιακού, επαναστατικού, ατομικιστικού, και ανθρωπιστικού πνεύματος, με λίγα λόγια  ολίγοις, του «σύγχρονου» πνεύματος. Η απόφαση αυτή είναι η μόνη βέβαιη και καθοριστική αιτία στο μυστικό του εκφυλισμού, την καταστροφή της Παράδοσης.

Αν το καταλάβουμε αυτό, μπορούμε ίσως να συλλάβουμε την αίσθηση αυτών των θρύλων που μιλούν για μυστηριώδεις ηγεμόνες, οι οποίοι «πάντα» υπάρχουν και δεν έχουν πεθάνει [ιδού μερικές αποχρώσεις του Κοιμώμενου Αυτοκράτορα [*] κάτω από το όρος Κυφχώυζερ !  (Kyffhäuser)]. Τέτοιοι ηγέτες μπορούν να ανακαλυφθούν εκ νέου μόνον όταν κάποιος επιτυγχάνει την πνευματική πληρότητα κι αφυπνίζει στον ίδιο του τον εαυτό μια ποιότητα, ωσάν  ένα μέταλλο που αισθάνεται ξαφνικά τον «μαγνήτη», βρίσκει τον μαγνήτη κι ακαταμάχητα προσανατολίζεται και κινείται προς αυτόν. Προς το παρόν, θα πρέπει να περιοριστούμε σ’ αυτόν τον υπαινιγμό. Μια ολοκληρωμένη εξήγηση των θρύλων αυτού του είδους, οι οποίοι φθάνουν  σε μας από την πιο αρχαία Άρια πηγή, θα μας οδηγήσει πολύ μακριά. Σε μιαν άλλη ευκαιρία, θα επιστρέψουμε ίσως στο μυστικό της ανασυγκρότησης,  στην «μαγεία» η οποία είναι σε θέση να αποκαταστήσει την ξεπεσμένη μάζα στις αναλλοίωτες, μοναχικές, κι αόρατες κορυφές που βρίσκονται  ακόμα εκεί, στα ύψη.

[*] Ο θρύλος του πολέμαρχου Αυτοκράτορα Φρειδερίκου Μπαρμπαρόσα που δεν πέθανε στις σταυροφορίες, αλλά  κοιμάται μέσα στην ρίζα του ιερού όρους Κυφχώυζερ στην  Θουριγγία και θα ξυπνήσει πριν την ύστατη ώρα, για να σώσει το έθνος από τους βαρβάρους και να ανασυγκροτήσει το Ράιχ. Είναι το ανάλογο του δικού μας «Μαρμαρωμένου Βασιλιά».