Διπλό αδιέξοδο για προϋπολογισμό και έλλειμμα.
Δημοσιονομικές αναμνήσεις από το μέλλον
13-04-2013
Η έλλειψη μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής εξόδου από την κρίση φαίνεται ότι μετατρέπει την Ελλάδα σε... Ιρλανδία του Νότου σε ό,τι αφορά τη δημοσιονομική διαχείριση. Στην πρώτη φάση της ελληνικής κρίσης το ελληνικό Δημόσιo περιήλθε σε κατάσταση ουσιαστικής χρεοκοπίας, με αποτέλεσμα να γίνει δυνατή η χρηματοδότησή του μόνο μέσω του μνημονίου και των σχετικών δεσμεύσεων. Στη συνέχεια έγινε μια προσπάθεια να περιοριστεί το χρέος του ελληνικού Δημοσίου με το «κούρεμα» των ομολόγων, το λεγόμενο PSI. Το «κούρεμα» αποσταθεροποίησε το τραπεζικό σύστημα, με αποτέλεσμα να χρειάζονται τεράστια ποσά δημόσιου χρήματος για να αποτραπεί η κατάρρευσή του. Οι δημόσιες δαπάνες για τη στήριξη του τραπεζικού συστήματος αύξησαν εντυπωσιακά το έλλειμμα του 2012 και προβλέπεται να εκτινάξουν το έλλειμμα του 2013, ως ποσοστό επί του ΑΕΠ, στα επίπεδα-ρεκόρ του 2009!
Χαμένες οι θυσίες
Οι θυσίες του ελληνικού λαού πηγαίνουν χαμένες από δημοσιονομική άποψη εξαιτίας των γενικότερων αρνητικών εξελίξεων.
Η ελληνική κρίση εκδηλώθηκε το 2009, όταν ο συνδυασμός της χαλαρής δημοσιονομικής διαχείρισης της κυβέρνησης Καραμανλή κατά την περίοδο 2004-2009 και του «τα λεφτά υπάρχουν» του Γιώργου Παπανδρέου έφτασε το δημοσιονομικό έλλειμμα στα 36 δισ. ευρώ ή 15,6% του ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν).
Χρειάστηκαν τα δρακόντεια μνημονιακά μέτρα για να υποχωρήσει το δημοσιονομικό έλλειμμα στο 10,7% του ΑΕΠ το 2010 και στη συνέχεια στο 9,5% του ΑΕΠ το 2011. Ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε μεγαλύτερη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος, αλλά η ενίσχυση των φαινομένων ύφεσης και η αδυναμία των ελληνικών κυβερνήσεων να κλείσουν έγκαιρα τις μεγάλες διαχειριστικές «τρύπες», από το ΕΣΥ και το ασφαλιστικό, συνταξιοδοτικό σύστημα μέχρι τους ΟΤΑ και τις δαπάνες για εξοπλιστικά προγράμματα, σταθεροποίησαν το δημοσιονομικό έλλειμμα κοντά στα απαράδεκτα υψηλά επίπεδα του 2008.
Το τρίτο μνημόνιο προβλέπει μία εξαιρετικά αυστηρή δημοσιονομική προσαρμογή και ο αναθεωρημένος, προς τα επάνω, στόχος για το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2012 ήταν 6,6% του ΑΕΠ. Τελικά όμως η κυβέρνηση Σαμαρά χρειάστηκε να δαπανήσει 7,7 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του προγράμματος ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών, με αποτέλεσμα να κλείσει το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2012 στο 10% του ΑΕΠ. Το 2013 προβλέπεται ακόμη χειρότερο, εφόσον η στήριξη του τραπεζικού συστήματος με δημόσιο χρήμα θα είναι της τάξης των δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ. Εκτιμάται ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2013 θα κυμανθεί, ανάλογα και με την οικονομική συγκυρία, μεταξύ 15% και 16% του ΑΕΠ. Ουσιαστικά θα επιστρέψει, εκφρασμένο ως ποσοστό επί του ΑΕΠ, στα επίπεδα-ρεκόρ του 2009.
Οι κυβερνητικοί αρμόδιοι διευκρινίζουν ότι η επιστροφή του δημοσιονομικού ελλείμματος το 2013 στα επίπεδα του 2009 δεν δημιουργεί ανυπέρβλητα προβλήματα. Το κόστος της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών δεν αντιμετωπίζεται από την τρόικα σαν απόκλιση από τον δημοσιονομικό στόχο και δεν ενεργοποιείται η διαδικασία αντιμετώπισης υπερβολικού ελλείμματος, για όσο διάστημα η Ελλάδα εφαρμόζει την πολιτική του μνημονίου. Προσθέτουν ότι η δημοσιονομική επιβάρυνση εξαιτίας του κόστους της στήριξης του τραπεζικού συστήματος δεν καταργεί το «νοικοκύρεμα» των δημοσίων οικονομικών, το οποίο κατά την άποψή τους έχει επιτευχθεί σε μεγάλο βαθμό.
Οι θυσίες του ελληνικού λαού πηγαίνουν χαμένες από δημοσιονομική άποψη εξαιτίας των γενικότερων αρνητικών εξελίξεων.
Η ελληνική κρίση εκδηλώθηκε το 2009, όταν ο συνδυασμός της χαλαρής δημοσιονομικής διαχείρισης της κυβέρνησης Καραμανλή κατά την περίοδο 2004-2009 και του «τα λεφτά υπάρχουν» του Γιώργου Παπανδρέου έφτασε το δημοσιονομικό έλλειμμα στα 36 δισ. ευρώ ή 15,6% του ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν).
Χρειάστηκαν τα δρακόντεια μνημονιακά μέτρα για να υποχωρήσει το δημοσιονομικό έλλειμμα στο 10,7% του ΑΕΠ το 2010 και στη συνέχεια στο 9,5% του ΑΕΠ το 2011. Ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε μεγαλύτερη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος, αλλά η ενίσχυση των φαινομένων ύφεσης και η αδυναμία των ελληνικών κυβερνήσεων να κλείσουν έγκαιρα τις μεγάλες διαχειριστικές «τρύπες», από το ΕΣΥ και το ασφαλιστικό, συνταξιοδοτικό σύστημα μέχρι τους ΟΤΑ και τις δαπάνες για εξοπλιστικά προγράμματα, σταθεροποίησαν το δημοσιονομικό έλλειμμα κοντά στα απαράδεκτα υψηλά επίπεδα του 2008.
Το τρίτο μνημόνιο προβλέπει μία εξαιρετικά αυστηρή δημοσιονομική προσαρμογή και ο αναθεωρημένος, προς τα επάνω, στόχος για το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2012 ήταν 6,6% του ΑΕΠ. Τελικά όμως η κυβέρνηση Σαμαρά χρειάστηκε να δαπανήσει 7,7 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του προγράμματος ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών, με αποτέλεσμα να κλείσει το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2012 στο 10% του ΑΕΠ. Το 2013 προβλέπεται ακόμη χειρότερο, εφόσον η στήριξη του τραπεζικού συστήματος με δημόσιο χρήμα θα είναι της τάξης των δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ. Εκτιμάται ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2013 θα κυμανθεί, ανάλογα και με την οικονομική συγκυρία, μεταξύ 15% και 16% του ΑΕΠ. Ουσιαστικά θα επιστρέψει, εκφρασμένο ως ποσοστό επί του ΑΕΠ, στα επίπεδα-ρεκόρ του 2009.
Οι κυβερνητικοί αρμόδιοι διευκρινίζουν ότι η επιστροφή του δημοσιονομικού ελλείμματος το 2013 στα επίπεδα του 2009 δεν δημιουργεί ανυπέρβλητα προβλήματα. Το κόστος της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών δεν αντιμετωπίζεται από την τρόικα σαν απόκλιση από τον δημοσιονομικό στόχο και δεν ενεργοποιείται η διαδικασία αντιμετώπισης υπερβολικού ελλείμματος, για όσο διάστημα η Ελλάδα εφαρμόζει την πολιτική του μνημονίου. Προσθέτουν ότι η δημοσιονομική επιβάρυνση εξαιτίας του κόστους της στήριξης του τραπεζικού συστήματος δεν καταργεί το «νοικοκύρεμα» των δημοσίων οικονομικών, το οποίο κατά την άποψή τους έχει επιτευχθεί σε μεγάλο βαθμό.
Μετράει το αποτέλεσμα
Ανεξάρτητα από την κυβερνητική επιχειρηματολογία, σε ζητήματα δημοσιονομικού ελλείμματος και δημόσιου χρέους, μετράει πρώτα και κύρια το αποτέλεσμα. Η Ιρλανδία απέκτησε σοβαρό δημοσιονομικό πρόβλημα και δεσμεύτηκε στην πολιτική του μνημονίου εξαιτίας του τεράστιου κόστους που είχε για τον κρατικό προϋπολογισμό η στήριξη του προβληματικού τραπεζικού της συστήματος. Η Ελλάδα τώρα μετατρέπεται σε δημοσιονομική Ιρλανδία του Νότου, χωρίς κανείς να μπορεί να προβλέψει ποια θα είναι η δημοσιονομική εξέλιξη το 2015. Εάν τεθούν υπό έλεγχο τα προβλήματα του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, θα περιοριστεί δραστικά η δημοσιονομική επιβάρυνση για τη στήριξη των τραπεζών. Εάν όμως επιδεινωθεί η κατάσταση εξαιτίας της συστημικής αστάθειας που εκδηλώνεται στις ευρωπαϊκές τράπεζες ή εξαιτίας της συνέχισης της οικονομικής ύφεσης στην Ελλάδα και της αύξησης των «κόκκινων» δανείων, τότε θα συνεχιστεί η επιβάρυνση του Δημοσίου και θα διατηρηθεί το δημοσιονομικό έλλειμμα σε διψήφιο ποσοστό.
Το υψηλό έλλειμμα στέκεται εμπόδιο και στη διεκδίκηση της λεγόμενης βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους. Το χρέος της γενικής κυβέρνησης ήταν 129,7% του ΑΕΠ στα τέλη του 2009, αυξήθηκε σε 148,3% του ΑΕΠ το 2010 και συνέχισε την ανοδική του πορεία το 2011, φτάνοντας το 170,3% του ΑΕΠ. Η πολιτική των μνημονίων, που υποτίθεται ότι είχε στόχο τον έλεγχο της υπερχρέωσης του ελληνικού Δημοσίου, συνέβαλε στην εκτόξευση του χρέους στα ύψη, ως ποσοστού επί του ΑΕΠ. Το «κούρεμα» των ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου μείωσε το χρέος στο 156,9% του ΑΕΠ το 2012, αναμένεται όμως να εκτοξευτεί ξανά προς το 170% του ΑΕΠ το 2013, εξαιτίας του μεγάλου κόστους της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.
Το δημοσιονομικό έλλειμμα διατηρείται σε απαράδεκτα υψηλά επίπεδα και η πορεία υπερχρέωσης του ελληνικού Δημοσίου συνεχίζεται, παρά τη δραστική μείωση μισθών, συντάξεων και κάθε είδους παροχών και τη μεγάλη αύξηση του φορολογικού φορτίου. Ο ελληνικός λαός πληρώνει ακριβά τα λάθη της τρόικας στο σχεδιασμό των μνημονίων και την προβληματική εφαρμογή τους από τις ελληνικές κυβερνήσεις.
Ανεξάρτητα από την κυβερνητική επιχειρηματολογία, σε ζητήματα δημοσιονομικού ελλείμματος και δημόσιου χρέους, μετράει πρώτα και κύρια το αποτέλεσμα. Η Ιρλανδία απέκτησε σοβαρό δημοσιονομικό πρόβλημα και δεσμεύτηκε στην πολιτική του μνημονίου εξαιτίας του τεράστιου κόστους που είχε για τον κρατικό προϋπολογισμό η στήριξη του προβληματικού τραπεζικού της συστήματος. Η Ελλάδα τώρα μετατρέπεται σε δημοσιονομική Ιρλανδία του Νότου, χωρίς κανείς να μπορεί να προβλέψει ποια θα είναι η δημοσιονομική εξέλιξη το 2015. Εάν τεθούν υπό έλεγχο τα προβλήματα του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, θα περιοριστεί δραστικά η δημοσιονομική επιβάρυνση για τη στήριξη των τραπεζών. Εάν όμως επιδεινωθεί η κατάσταση εξαιτίας της συστημικής αστάθειας που εκδηλώνεται στις ευρωπαϊκές τράπεζες ή εξαιτίας της συνέχισης της οικονομικής ύφεσης στην Ελλάδα και της αύξησης των «κόκκινων» δανείων, τότε θα συνεχιστεί η επιβάρυνση του Δημοσίου και θα διατηρηθεί το δημοσιονομικό έλλειμμα σε διψήφιο ποσοστό.
Το υψηλό έλλειμμα στέκεται εμπόδιο και στη διεκδίκηση της λεγόμενης βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους. Το χρέος της γενικής κυβέρνησης ήταν 129,7% του ΑΕΠ στα τέλη του 2009, αυξήθηκε σε 148,3% του ΑΕΠ το 2010 και συνέχισε την ανοδική του πορεία το 2011, φτάνοντας το 170,3% του ΑΕΠ. Η πολιτική των μνημονίων, που υποτίθεται ότι είχε στόχο τον έλεγχο της υπερχρέωσης του ελληνικού Δημοσίου, συνέβαλε στην εκτόξευση του χρέους στα ύψη, ως ποσοστού επί του ΑΕΠ. Το «κούρεμα» των ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου μείωσε το χρέος στο 156,9% του ΑΕΠ το 2012, αναμένεται όμως να εκτοξευτεί ξανά προς το 170% του ΑΕΠ το 2013, εξαιτίας του μεγάλου κόστους της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.
Το δημοσιονομικό έλλειμμα διατηρείται σε απαράδεκτα υψηλά επίπεδα και η πορεία υπερχρέωσης του ελληνικού Δημοσίου συνεχίζεται, παρά τη δραστική μείωση μισθών, συντάξεων και κάθε είδους παροχών και τη μεγάλη αύξηση του φορολογικού φορτίου. Ο ελληνικός λαός πληρώνει ακριβά τα λάθη της τρόικας στο σχεδιασμό των μνημονίων και την προβληματική εφαρμογή τους από τις ελληνικές κυβερνήσεις.
Δημιουργική λογιστική
Τη γενική αρνητική εικόνα συμπληρώνει η κακή εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού του 2013. Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης προβάλλει το υποτιθέμενο πρωτογενές πλεόνασμα για το πρώτο τρίμηνο του έτους και μια μεγάλη μείωση του ελλείμματος, η οποία όμως δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, ο προϋπολογισμός εμφανίζει έλλειμμα ύψους 1,3 δισ. ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 2013, έναντι ελλείμματος 7,3 δισ. ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 2012 και στόχο για έλλειμμα 4,2 δισ. ευρώ.
Μια ματιά σε βασικά στοιχεία του προϋπολογισμού οδηγεί σε ιδιαίτερα αρνητικά συμπεράσματα για το επίπεδο της δημοσιονομικής διαχείρισης και την επικοινωνιακή πολιτική της κυβέρνησης.
Το πρώτο τρίμηνο τα έσοδα από τους φόρους παρουσίασαν υστέρηση 350 εκατ. ευρώ, η οποία φαίνεται να αυξάνεται από μήνα σε μήνα, καθώς η οικονομική πολιτική που ασκείται συντηρεί τα φαινόμενα ύφεσης, περιορίζοντας την κατανάλωση και τον κύκλο εργασιών των περισσότερων επιχειρήσεων.
Τα στοιχεία για την εκτέλεση του προϋπολογισμού εμφανίζονται καλύτερα απ’ ό,τι πραγματικά είναι διότι έχει καθυστερήσει η προγραμματισμένη επιστροφή φόρων κατά 467 εκατ. ευρώ και έχουν μειωθεί οι δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων κατά 671 εκατ. ευρώ σε σχέση με τις μειωμένες προβλέψεις του προϋπολογισμού.
Επιπλέον, τα έσοδα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων ξεπέρασαν κατά 837 εκατ. ευρώ τις αρχικές προβλέψεις εξαιτίας της συγκυριακής αύξησης της ροής των κοινοτικών πόρων, η οποία δεν προβλέπεται να έχει συνέχεια. Τέλος, ετεροχρονίζονται ένα σωρό δαπάνες, ιδιαίτερα εκείνες που έχουν σχέση με την κάλυψη των αναγκών των νοσοκομείων του ΕΣΥ και του ασφαλιστικού, συνταξιοδοτικού συστήματος.
Δεν έχουμε λοιπόν βελτίωση των δημοσιονομικών επιδόσεων σε σχέση με τους στόχους του κρατικού προϋπολογισμού του 2013, αλλά σκόπιμο ετεροχρονισμό πολλών δαπανών, που θα πρέπει να ενταχθούν στον προϋπολογισμό στη διάρκεια των επόμενων μηνών. Εάν, όπως όλα δείχνουν, συνεχιστεί η υστέρηση στα φορολογικά έσοδα του Δημοσίου, θα έχουμε ιδιαίτερα αρνητικές δημοσιονομικές εξελίξεις τον Ιούνιο και τον Ιούλιο. Οι μεγάλες αποκλίσεις από τους στόχους που θα καταγραφούν θα οδηγήσουν, πιθανότατα, την τρόικα να ζητήσει την ενεργοποίηση της ρήτρας αυτόματης διόρθωσής τους. Θα έχουμε λοιπόν, στη διάρκεια του δεύτερου εξαμήνου του 2013, έναν νέο γύρο μείωσης των δημοσίων δαπανών, που θα περιλαμβάνει τις συντάξεις και αρκετά σημαντικές αυξήσεις σε διάφορους φόρους.
Τη γενική αρνητική εικόνα συμπληρώνει η κακή εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού του 2013. Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης προβάλλει το υποτιθέμενο πρωτογενές πλεόνασμα για το πρώτο τρίμηνο του έτους και μια μεγάλη μείωση του ελλείμματος, η οποία όμως δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, ο προϋπολογισμός εμφανίζει έλλειμμα ύψους 1,3 δισ. ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 2013, έναντι ελλείμματος 7,3 δισ. ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 2012 και στόχο για έλλειμμα 4,2 δισ. ευρώ.
Μια ματιά σε βασικά στοιχεία του προϋπολογισμού οδηγεί σε ιδιαίτερα αρνητικά συμπεράσματα για το επίπεδο της δημοσιονομικής διαχείρισης και την επικοινωνιακή πολιτική της κυβέρνησης.
Το πρώτο τρίμηνο τα έσοδα από τους φόρους παρουσίασαν υστέρηση 350 εκατ. ευρώ, η οποία φαίνεται να αυξάνεται από μήνα σε μήνα, καθώς η οικονομική πολιτική που ασκείται συντηρεί τα φαινόμενα ύφεσης, περιορίζοντας την κατανάλωση και τον κύκλο εργασιών των περισσότερων επιχειρήσεων.
Τα στοιχεία για την εκτέλεση του προϋπολογισμού εμφανίζονται καλύτερα απ’ ό,τι πραγματικά είναι διότι έχει καθυστερήσει η προγραμματισμένη επιστροφή φόρων κατά 467 εκατ. ευρώ και έχουν μειωθεί οι δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων κατά 671 εκατ. ευρώ σε σχέση με τις μειωμένες προβλέψεις του προϋπολογισμού.
Επιπλέον, τα έσοδα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων ξεπέρασαν κατά 837 εκατ. ευρώ τις αρχικές προβλέψεις εξαιτίας της συγκυριακής αύξησης της ροής των κοινοτικών πόρων, η οποία δεν προβλέπεται να έχει συνέχεια. Τέλος, ετεροχρονίζονται ένα σωρό δαπάνες, ιδιαίτερα εκείνες που έχουν σχέση με την κάλυψη των αναγκών των νοσοκομείων του ΕΣΥ και του ασφαλιστικού, συνταξιοδοτικού συστήματος.
Δεν έχουμε λοιπόν βελτίωση των δημοσιονομικών επιδόσεων σε σχέση με τους στόχους του κρατικού προϋπολογισμού του 2013, αλλά σκόπιμο ετεροχρονισμό πολλών δαπανών, που θα πρέπει να ενταχθούν στον προϋπολογισμό στη διάρκεια των επόμενων μηνών. Εάν, όπως όλα δείχνουν, συνεχιστεί η υστέρηση στα φορολογικά έσοδα του Δημοσίου, θα έχουμε ιδιαίτερα αρνητικές δημοσιονομικές εξελίξεις τον Ιούνιο και τον Ιούλιο. Οι μεγάλες αποκλίσεις από τους στόχους που θα καταγραφούν θα οδηγήσουν, πιθανότατα, την τρόικα να ζητήσει την ενεργοποίηση της ρήτρας αυτόματης διόρθωσής τους. Θα έχουμε λοιπόν, στη διάρκεια του δεύτερου εξαμήνου του 2013, έναν νέο γύρο μείωσης των δημοσίων δαπανών, που θα περιλαμβάνει τις συντάξεις και αρκετά σημαντικές αυξήσεις σε διάφορους φόρους.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου